zondagetalage

In het Human-programma De mensenbieb kunnen kinderen ‘levende boeken’ lenen uit een bibliotheek. Dat zijn mensen met een bepaald kenmerk of verhaal en de kinderen mogen ze het hemd van het lijf vragen. In het nieuwe seizoen, dat vandaag begint, spreekt de jonge Gilsensio bijvoorbeeld met Julia, die een beenprothese heeft. En Vinn wil van een uitvaartbegeleider weten hoe het is om met dode mensen om te gaan.

Het sympathieke jeugdprogramma werd vorig jaar genomineerd voor een International Emmy Award, maar het concept bestaat al veel langer. Het idee ontstond ooit in Scandinavië en sinds 2005 is er in Nederland een mensenbieb actief. Onder meer op scholen, overheidsinstellingen, festivals en in ‘gewone’ bibliotheken organiseren ze evenementen waarbij mensen in gesprek kunnen gaan met een ‘levend boek’. Directeur Hermen Jan Rijks is er sinds 2008 bij betrokken. ‘Het criterium is dat de levende boeken tot een groep behoren over wie sterke vooroordelen bestaan,’ vertelt hij. ‘We weten bijvoorbeeld dat er geweld bestaat tegen trans personen, en dat er discriminatie op de arbeidsmarkt voorkomt tegen mensen met een niet-westerse achternaam. Het doel van de gesprekken is om mensen oog te doen krijgen voor hun eigen vooroordelen. Die hebben we allemaal en dat is niet erg, maar we moeten ons daar niet helemaal door laten leiden.’

De lezer van de mensenbieb weet meestal maar één ding over het levende boek voordat het gesprek begint. Rijks: ‘Bijvoorbeeld dat diegene blind is, in een rolstoel zit of vertelt over verslaving. De enige regel is: iedereen mag alles vragen. Dat geldt voor zowel de lezer als het levende boek, maar dat betekent niet dat je ook op alles antwoord hoeft te geven. Het bijzondere aan deze opzet is dat je heel snel de diepte in gaat. Je hebt een vrijbrief om vragen te stellen die anders misschien als pijnlijk of te persoonlijk zouden kunnen worden opgevat.’

De makers van het televisieprogramma namen een aantal jaar geleden contact op met de stichting De Mensenbieb. ‘We hebben met ze meegedacht en toestemming gegeven om de naam te gebruiken. Het leuke van de tv-versie is dat kinderen de vragen stellen en dat er ook een soort magisch element in zit.’

Met meer dan dertig evenementen dit jaar zit de ‘live’ mensenbieb in de lift, maar Rijks is altijd op zoek naar levende boeken. ‘Bijvoorbeeld mensen die ervaring hebben met armoede. Of mensen die in detentie hebben gezeten. Het is ook niet makkelijk om daarover te praten, onze levende boeken zijn helden.’