maandagetalage

Op het congres van de Russische componistenbond in 1954 werd lang gediscussieerd over de Tiende symfonie van Sjostakovitsj. Als hij zich aan de partijrichtlijnen voor stichtelijke muziek had gehouden, mocht de symfonie gespeeld worden. Maar als de hotemetoten niet tevreden waren, dreigde de schandpaal, een beroepsverbod of erger.

Sjostakovitsj opende het congres met een korte toespraak. Hij bekende dat de symfonie te snel was geschreven, een gebrek waar hij vaker last van had. Want met snel werken maakt een mens fouten die hij pas opmerkt als de componeerkoorts gezakt is. Hij kon nu alleen nog maar proberen zulke fouten in de toekomst te vermijden. Wat geschreven is, is gedaan. Hij was er gelukkig vanaf, maar goed was het niet.

Vervolgens legde Sjostakovitsj per deel uit wat er was misgegaan. Eerst besprak hij de roep naar heroïek. Het was niet gelukt om een lang gekoesterde droom te verwezenlijken en voor het eerste deel een 'echt allegro' te componeren, want er waren te veel langzame tempo's en lyrische momenten ingeslopen. Hij beloofde beterschap. In de toekomst zou het wel voor elkaar boksen. Het tweede deel – het meest heroïsche deel van de symfonie - was redelijk geslaagd, maar helaas te kort, vooral omdat de andere delen aan de lange kant waren.

In het derde deel waren enkele passages vermoedelijk te lang uitgevallen en andere weer iets te kort en hij hoopte dat de aanwezige kameraden hem hierover zouden aanspreken. Dat zou leerzaam voor hem zijn. Tot slot erkende hij dat het vierde deel qua dramatiek ernstig tekortschoot. Daar hadden collega's hem al op gewezen en hij was het met ze eens. Misschien kon hij dit deel maar het beste herschrijven, maar het zou hem te zwaar vallen om dat nu meteen te doen. Later. Misschien lukte het hem later.

Zo haalde Sjostakovitsj zijn tegenstanders zorgvuldig de wind uit de zeilen. De symfonie werd goedgekeurd en menig Sjostakovitsjkenner noemt haar tegenwoordig zelfs zijn allerbeste werk. Die uitspraak mag met een korrreltje zout genomen worden, hoe geleerd de kenner ook is. Maar een schitterende symfonie is de Tiende zeker.