zondagetalage

“De meesten van [mijn voorgangers] menen dat er geen continent ten zuiden van de evenaar is, maar slechts de zee die ze de Atlantische noemen. Maar deze laatste reis van mij heeft laten zien dat deze mening onjuist is […] aangezien ik een continent heb ontdekt dat bevolkt is door talrijker volkeren en dieren dan in Europa, Azië of Afrika.”

Zo begint Amerigo Vespucci zijn bekendste brief. Direct na publicatie in 1503 ging het geschrift viral. Niet zozeer vanwege de schrijfstijl van Vespucci, maar vooral vanwege de beschrijvingen van de ‘talrijke volkeren’ die Vespucci aantrof in de ‘Mundus Novus’, oftewel: de nieuwe wereld.

“Ze hebben geen kleding, aangezien ze dat niet nodig hebben. Net zomin hebben ze privébezit, ze bezitten alles gemeenschappelijk: ze wonen samen zonder koning en zonder autoriteiten. Iedere man is zijn eigen meester. Ze nemen zo veel vrouwen als ze wensen, en zoon mag paren met moeder, broer met zus, en neef met nicht, en in het algemeen mannen met vrouwen als ze elkaar ontmoeten.”

Kortom, deze nieuwe wereld zit vol met seksueel vrije, bezitloze mensen die leven in harmonie met de natuur. Dat betekent eveneens dat ze elkaar opeten. De ontdekkingsreiziger heeft met eigen ogen gezien dat bij sommige volkeren het mensenvlees als Iberico-ham in de huizen hangt, alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Inmiddels is duidelijk dat deze Amerigo, een gladde zakenman, bankier en cartograaf ineen, minstens zoveel verzon als hij met eigen ogen waarnam. Tegelijk is zijn erfenis evident: het door hem bereisde continent is naar hem genoemd – overigens net als het paard van Sinterklaas. 

Te gast in ‘De eerste persoon’ is ditmaal Johan van den Gronden, natuurfilosoof en oud-directeur van het Wereld Natuur Fonds. Hij ziet hoe Vespucci’s ooggetuigenverslagen van de plaatsen die hij bereisde (vooral in het huidige Brazilië) nog altijd doorwerken, vooral in het westerse beeld van de ‘Nieuwe wereld’, haar geschiedenis en inheemse bevolking. Van den Gronden legt uit hoe het mogelijk is dat een matig getalenteerd diplomaat, bankier, zakenman, cartograaf en schrijver onsterfelijk is geworden als de ontdekker van Amerika, en nog steeds onze waarneming van dat continent kleurt.