zaterdagetalage

Prins Bernhard was erbij toen in 1989 twee Oost-Duitse bevers werden uitgezet in de Biesbosch. Toeschouwers waren opgewonden, de bevers zelf niet. Die waggelden op hun gemak uit een kist richting hun nieuwe leefgebied. Tientallen bevers zijn in Nederland uitgezet, en sommige dieren bereikten Nederland op eigen kracht. Na een trage start is de bever nu aan een opmars begonnen. Maar net als bij de wolf, is niet iedereen even enthousiast over deze retro-nieuwkomer, blijkt in het programma Focus.

De bever heeft zich, net als de oudste kleinzoon van prins Bernhard, gespecialiseerd in watermanagement. Niet elk gebied met water is van nature geschikt voor bevers, maar een bever denkt niet in problemen maar in oplossingen. Door dammen te bouwen verhoogt hij zo nodig het waterpeil en zet zo het leefgebied naar zijn hand. Vanwege zijn prachtige vacht werd er vroeger flink op Nederlandse bevers gejaagd. Daar kwam in 1826 een einde aan toen het laatste exemplaar werd gedood. De soortgenoten die nu Nederland aan het terugveroveren zijn, leven in een compleet ander land dan hun voorgangers. Ze zijn niet overal welkom, maar daar trekt de bever zich niks van aan. Bestemmingsplannen leest hij niet. Als bevers op tweejarige leeftijd de familieburcht verlaten, moeten ze op zoek naar een eigen territorium. Maar dat is lastig. Veel Nederlandse natuurgebieden zitten al vol met bevers, vertelt sociaal-ecoloog Britt van Zelst, verbonden aan de Wageningen Universiteit en NIOO. Daarom wijken ze uit naar ‘onze’ wereld. Zo kun je bevers nu al aantreffen in een tuinvijver, langs een snelweg, onder een spoorlijn en in Amsterdam. ‘Die bever heeft zich enorm goed kunnen aanpassen aan ons en dat hebben we onderschat. Mensen zijn zich er amper van bewust maar ze komen steeds dichter bij de mens.’

Wie zich daar wel bewust van zijn, zijn de dijkwachters. Overdag slapen bevers graag op het droge. Voor hun huisvesting graven ze onder andere in oevers en dijken. De ingang ligt, onzichtbaar voor hun vijanden, onderwater. Dat maakt het voor dijkwachters heel moeilijk om de schade op te sporen. Er zijn speciale speurhonden in opleiding om ze toch te vinden. Als een hol te laat ontdekt wordt, kan een dijk of kade verzakken. Door constante monitoring en herstelwerkzaamheden is tot nu toe een grote dijkdoorbraak uitgebleven. Maar nu er steeds meer bevers bij komen, wordt het wel steeds spannender.  

Hadden we de bever wel opnieuw moeten introduceren in Nederland, vraagt presentator Petra Grijzen zich af. Geograaf Annegret Larsen van de Wageningen Universiteit neemt haar mee naar een gebied in Zuid-Limburg waar de beverpopulatie fantastisch werk levert om de natuur te verrijken. Dankzij de beverdam is het gebied verwilderd en drassig geworden, waar allerlei planten en dieren, zoals otters en libellen, van profiteren. Daarnaast houdt de bodem meer CO2 vast en is de waterkwaliteit door de bever verbeterd. Afhankelijk van wie je het vraagt, is de herintroductie van de bever een ramp of een succesverhaal, maar één ding is zeker. Dit dier laat zich niet meer wegpesten uit Nederland. Van Zelst: ‘Die bever is hartstikke flexibel. En nu is de vraag: hoe flexibel zijn wij om ons daar weer op aan te passen?