Boekentips

Wát een irritant mens, denk je lang over Helen ‘Hen’ Grant in Mijn fantomen (Podium) van Gwendoline Riley. In ontmoetingen met dochter Bridget, die bol staan van de virtuoos ongemakkelijke dialogen, tenenkrommend pijnlijk en grappig tegelijk, laat ze zich kennen als een verkrampte zenuwpees. Iemand die elke wezenlijke vraag beantwoordt met wezenloze dooddoeners (‘Zo was het gewoon, Bridge’) of koppig stilzwijgen. Die verlekkerd klaagt over elke tegenslag, en tegelijk amechtig tevreden en vooral normáál wil overkomen. Maar waar Hens sociale isolement en onvermogen steeds schrijnender worden, lijkt de manier waarop Bridget haar uit haar leven weert allengs minder redelijk en begrijpelijk. Met wie moet je nu eigenlijk medelijden hebben? Na de verpletterde finale heb je het met beiden.

DIRK-JAN ARENSMAN

Marie is een reus met een lomp potig lijf, een bastaard bovendien, vrucht van een verkrachting, die onhuwbaar is maar wel kan lezen en schrijven. Dus stuurt koningin Eleonora haar in 1158 naar een abdij waar ze prior kan worden. Lauren Groff blaast in haar historisch-feministische roman Matrix (De Bezige Bij) de middeleeuwse dichter Marie de France leven in. Over het leven van de echte Marie is vrijwel niets bekend, dus boetseerde Groff haar tot een opstandige en goddeloze jonge vrouw die zich ontpopt tot visionaire leider en van het zieltogende klooster een bloeiende onderneming maakt. Matrix is geen moralistisch middeleeuws sprookje, maar een rijke roman over ambitieuze vrouwen in een wereld die hun weinig te bieden heeft.

KATJA DE BRUIN

Duitsers zouden reislustig en grensoverschrijdend zijn. Zelf spreken ze van ‘Wanderlust’, ‘Fernweh’ en ‘Drang nach Süden’. Dat het niet bij de Rivièra en Mallorca blijft, beschrijft Lo van Driel in Duitse passanten (Wereldbibliotheek), een inventarisatie van omzwervingen van schrijvers en kunstenaars door het Duitsland en Europa van de achttiende tot eind vorige eeuw. Het is, net als voorganger Duitse passages, de vrucht van een leven lang – Van Driel is van 1944 – lezen, (na)reizen, noteren en doceren. Reizen als kapstok voor een kleine Duits-Europese cultuurgeschiedenis, van Arendt tot Zweig en van Brahms tot Wagner, met beide wereldoorlogen als nare katalysator. De auteur zelf beperkt zich tot terzijdes, vertelt hooguit ingetogen over de lange thuisreis van zijn in nazi-Duitsland tewerkgestelde vader.

MAARTEN VAN BRACHT