Laurens Bluekens
Vrijheid van meningsuiting staat hoog aangeschreven op Reddit, maar desondanks ziet het internetforum zich steeds vaker genoodzaakt in te grijpen. Een profiel van een balorig platform. ‘Waar gaan die verbannen gebruikers naartoe?’
Het was begin dit jaar een sterk staaltje financieel activisme: de noodlijdende Amerikaanse computerspellenboer GameStop werd in enkele dagen miljarden waard omdat particuliere beleggers op Reddit hadden afgesproken het aandeel massaal te kopen. De koers explodeerde van achttien tot 483 dollar en daarmee wisten redditors – zo worden de gebruikers genoemd – hedgefondsen die speculeerden op een koersdaling een hak te zetten.
Het is een haarfijne illustratie van de tegencultuur die heerst op het internetforum – de naam verwijst naar het Engelse ‘read it’ (gelezen) –, vindt de Canadese mediawetenschapper Marc Tuters. Hij is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en OILab, een verband van onderzoekers dat zich bezighoudt met politieke subculturen online. ‘Je kunt Reddit zien als erfenis van het vroegere internet, ver voordat sociale media en grote bedrijven er grip op kregen. Mensen logden toen in op bulletinboards waar discussies op thema gerangschikt waren. Net als Reddit waren die fora open van opzet; er gold een set van ongeschreven regels en men gebruikte een specifieke vorm van humor. Vanuit een libertair ideaal konden mensen er doen en laten wat ze wilden. Die cowboymentaliteit is op Reddit nog sterk aanwezig.’
‘Reddit wordt nu vaak afgeschilderd als giftige alt-right-broedplaats, maar dat is te kort door de bocht’
Vrijheid van meningsuiting staat hoog in het vaandel en dit creëert ook ruimte voor extreme standpunten en onaangepast gedrag – als het maar in de stijl en met de humor van het forum is. Dat leidde tot een reeks misselijkmakende subreddits – de talloze praatgroepen waaruit Reddit is opgebouwd. FatPeopleHate, gericht op het beledigen en intimideren van zwaarlijvigen, WatchPeopleDie, met videomateriaal waarop je mensen ziet overlijden, en het racistische Coontown, om er een paar te noemen. Ook de manosphere – de onlinemannengemeenschap die vaak blijk geeft van een negatief vrouw- en wereldbeeld – is sterk vertegenwoordigd op Reddit. Veel van deze groepen zijn inmiddels door Reddit gesloten en verwijderd.
Na veel strubbelingen werd ook de populaire Reddit-praatgroep The_Donald aan banden gelegd en later verwijderd. In die subreddit konden aanhangers van Donald Trump met elkaar discussiëren. Al gauw circuleerde er nepnieuws en werden er idiote samenzweringstheorieën verspreid, zoals Pizzagate, het verhaal dat de Amerikaanse Democratische Partij vanuit de kelder van een pizzarestaurant een pedofielennetwerk zou runnen. Dat zette een gewapende man er uiteindelijk toe aan het restaurant binnen te stormen om zelf ‘onderzoek’ te doen.
Dat Reddit zo kordaat ingrijpt is vrij nieuw. Lange tijd liet het bedrijf het beheer van de subreddits over aan de redditors: per groep hadden enkele redditors de bevoegdheid andere gebruikers te verbannen en berichten te kuisen. Maar het liep dermate uit de hand dat dit model niet meer volstond, meent Tuters. ‘Door de opkomst van nepnieuws en rechtsextremistisch geweld, met name in de Verenigde Staten, ziet Reddit zich genoodzaakt om harder in te grijpen op de inhoud – evenals bijvoorbeeld Twitter en Facebook. Het forum heeft een grote schoonmaak gehouden.’ Veel redditors verhuisden daarop naar andere, extremere internetfora. Soms kwamen ze in opstand. Na het sluiten van FatPeopleHate overstelpten gebruikers Reddit met plaatjes van mensen met overgewicht.
‘Het wordt zo extreem als je zelf bent. Ik zie Reddit als een weerspiegeling van de maatschappij’
Tuters heeft twijfels bij het ingrijpen van Reddit. ‘Na het offline halen van de subreddit Coontown zag je op het hele forum een substantiële afname van haatzaaien. Maar je moet je dan wel afvragen: waar gaan die verbannen redditors naartoe? Hard ingrijpen brengt het risico van verkokering met zich mee, dat zie je ook op de Amerikaanse televisie: een specifieke televisiezender voor elke politieke voorkeur. Voor Reddit is het probleem opgelost, maar voor de samenleving blijft het bestaan.’ De mediawetenschapper ziet meer in zelfregulatie van onlinegemeenschappen. Gebruikers zijn zelf in staat tegenwicht te bieden aan extreme zaken. Voor elke extreme praatgroep is op Reddit wel een tegenhanger. Tuters: ‘De laatste jaren wordt Reddit vooral afgeschilderd als giftige alt-right-broedplaats, maar dat is te kort door de bocht. Er zijn subreddits over zo ongeveer alle mogelijke onderwerpen in alle politieke smaken. Het antagonisme, dat erg sterk aanwezig is op Reddit, is zeer divers. In elke subreddit zijn de mores anders, wat het moeilijk maakt om brede claims te maken over Reddit als geheel.’
