Frau Merkel

Hoe zou Angela Merkel zich hebben opgesteld ten aanzien van de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis? Aanvankelijk net zo aarzelend en behoedzaam als haar opvolger Scholz? We zullen het nooit weten, want Duitslands eerste vrouwelijke en langstzittende (zestien jaar) bondskanselier trad vorig jaar december af en kreeg toen voornamelijk lof toegezwaaid. Ja, later kwam de kritiek op Duitslands onder Merkel sterk toegenomen afhankelijkheid van Russisch gas in combinatie met een afwachtende houding tegenover Poetins openlijk aangekondigde en uitgevoerde expansiedrift, zelfs na de annexatie van de Krim in 2014. Als kanselier-af verdedigde Merkel haar toenmalig beleid, dat ze destijds al ‘alternativlos’ had genoemd. Achteraf weet iedereen beter – de tijd zal leren welke plaats in de geschiedenis haar wordt toebedeeld.

Nu haar uitzonderlijke, dertigjarige politieke biografie al diverse malen is geschreven, rest toch onverminderd de vraag welke persoon met welke motieven en drijfveren achter de politicus schuilgaat. Merkel zelf heeft daar altijd zo weinig mogelijk over losgelaten, ze gaf zelden interviews. Ook aan de documentaire Merkel van Eva Weber, een Britse van Duitse komaf, heeft ze niet meegewerkt. Weber vond verrassend veel filmbeeld uit Merkels leven in de DDR, en maakt duidelijk dat haar komaf ook bepalend was voor haar politieke loopbaan.

In de dictatuur DDR was voor Merkel als dochter van een protestantse theoloog hooguit een onopvallende loopbaan als natuurkundige weggelegd; achteraf zei ze liever taaldocent te zijn geworden. Ze leerde vooral in gezelschappen neutraal en op haar hoede te zijn – in kleine kring kon en kan ze juist heel levendig en geestig zijn – en haar kaarten niet te laten zien. Wat haar na de val van de Muur in het Westen, eerst als minister onder Helmut Kohl, met de ‘handicaps’ protestant, vrouw én afkomstig uit de DDR, omgeven door alfamannen die op haar positie aasden én haar sterk onderschatten, zeer van pas kwam.

In de film komen de belangrijkste gebeurtenissen uit Merkels loopbaan langs, voornamelijk uit de euro-, vluchtelingen-, klimaat-, Brexit- en coronacrisis, en doen, naast Merkels moeder, zo’n twee dozijn journalisten, biografen en politici, onder wie Hillary Clinton, Tony Blair en Condoleezza Rice, bewonderende uitspraken waarin ze Merkel typeren of vertellen over situaties waarin ze haar, vaak onopvallend, zagen excelleren. Speciale aandacht is er voor haar warme relatie met Obama, de onderkoelde met imperialist Poetin en de kille met hork Trump.