Misschien een gat in het dak?

Zonnepanelen, dacht theatermaker Floor Houwink ten Cate. Ik leg het hele dak van theater Frascati vol zonnepanelen en de elektriciteit kunnen we dan ’s avonds gebruiken om een energieneutrale voorstelling neer te zetten. Leek een top­idee, maar het mocht niet. Haar Britse collega Katie Mitchell heeft namelijk voorgeschreven dat op toneel zichtbaar moet zijn hoe het stuk zelf zijn energie opwekt. Mitchell is leidend in dit geval, dus: op naar plan B.

Houwink ten Cate grinnikt. De 34-jarige regisseur is uitverkoren om A Play for the Living in a Time of Extinction te ensceneren. Een tekst van de Amerikaanse auteur Miranda Rose Hall door Mitchell (1964) zelf in Lausanne geregisseerd, en intussen onderdeel van a bigger plan: een voorstelling de hele wereld oversturen, maar op iedere plek lokaal laten maken. Dit milieulievende concept werd uitgeknobbeld in het Zwitserse Théâtre Vidy-Lausanne.

Het klimaatvraagstuk is een terugkerend onderwerp in deze editie van het Holland Festival en een deel van de voorstellingen die erover gaan, zijn te vinden in Frascati. Daarnaast is ‘Fras’ het huis dat talentvolle makers als Houwink ten Cate (tijdelijk) onderdak biedt. Nadat festivalprogrammeur Annemieke Keurentjes er een van Houwink ten Cates voorstellingen zag, kwam het telefoontje. Of zij A Play for the Living in a Time of Extinction in Nederland voor haar rekening wilde nemen.

‘Te gek, en een eer,’ zegt die tijdens een gesprek eind maart in een repetitieruimte van Frascati. ‘Maar ik vond het ook spannend, want als theatermaker is het natuurlijk niet primair mijn doel concepten van iemand anders uit te voeren. Daar had ik eerst wel vragen over, maar het blijkt nu al echt een geweldige zoektocht.’

‘Ik had Katie vooral op mijn netvlies als beeldend theatermaker, niet als klimaatactivist,’ zegt Houwink ten Cate. In 2015 zag ze Mitchells befaamde live-cinemastuk The Forbidden Zone, een technisch gelikte filmische productie over de levens van drie doortastende vrouwen. ‘Majestueus! Ik integreer zelf ook verschillende kunstvormen op de vloer – ik ben afgestudeerd aan de Nederlandse Filmacademie – en ik vond dit zo ongelooflijk inspirerend.’

Als regisseur vestigde Houwink ten Cate naam met Merkel, een beeldende elektro-opera over de Duitse bondskanselier, met een live gefilmde documentaire en exuberant theatrale effecten. Ook in opvolger Het standaard leven van een standaard vrouw combineerde ze live spel en filmprojecties. Naast stoutmoedig beeldgebruik delen beiden affiniteit met het vrouwelijk perspectief.

Lacht: ‘Nee, Katie kent mij nog niet. Ik zal haar binnenkort zeker ontmoeten, maar wel online, ze verplaatst zich zo min mogelijk. Ze heeft zelfs haar eigen regie volledig online gedaan. Dat lijkt me de hel, trouwens.’

Mitchells ‘A Play’ heeft ze expres niet gekeken, om zich niet te laten beïnvloeden. Bekend is wel dat de Britse de energie laat opwekken door twee hard trappende fietsers, zoals ze al eens eerder deed in haar voorstelling Atmen; nu zijn het in ‘A Play’ twee witte mannen die een vrouw van kleur in het licht zetten.

Houwink ten Cate: ‘Daar wilde ik sowieso van afwijken. Ik heb net One Man Show gemaakt, over de witte heteroseksuele man in crisis, en die komt de vloer dit keer niet op – enfin, die aanpassing blijkt geen probleem. Er zijn een paar regels: het script is uitgangspunt, maar moet naar lokale, omstandigheden worden aangepast. In het origineel is er bijvoorbeeld sprake van achterstandswijken in grote Amerikaanse steden – dat soort passages is geel gearceerd, die moeten anders.’

Dat script, in het kort: een voorstelling wordt afgelast wegens persoonlijke omstandigheden van de hoofdrolspeelster. Om het publiek toch een beetje tegemoet te komen, wordt gezelschapsdramaturg Naomi aangespoord iets te vertellen over het stuk – en dat draait gaandeweg uit op haar eigen, ongeruste relaas over de vernietiging van de planeet door de hedendaagse manier van leven van de mens. Jibbe Willems tekent voor de vertaling, en voor de rol van Naomi castte Houwink ten Cate Joy Wielkens.

‘Daarnaast is er een set technische regels waaraan we ons moeten houden, waarvan dus de strengste luidt: de stroom moet worden opgewekt op de vloer, zichtbaar voor het publiek. Ook moet er een meter zijn waarop de hoeveelheid energie wordt aangegeven – waarbij een bepaald gemiddelde moet worden aangehouden. Maar: wie of wat die elektriciteit opwekt, is niet voorgeschreven.’

En dat inspireert tot heerlijke plannen en ideeën bij Houwink ten Cate en scenograaf-lichtontwerper Julian Maiwald: van misschien een gat in het theaterdak voor daglicht, tot wie weet schuine wanden voor de weerkaatsing van het geluid.

Wat vaststaat: ‘Bij mij wordt het een all female muziektheatervoorstelling, met naast Joy twaalf vrouwen die het koor vormen.’ Ze zingen een nieuwe compositie van muzikaal multitalent Annelinde Bruijs, gebaseerd op teksten uit Naomi’s monoloog, en wekken bovendien de stroom op. Het definitieve ontwerp is nog onder constructie, maar deze boodschap is alvast duidelijk: ‘Vrouwen houden de wereld draaiende.’