Terugkijktips van week 2 die je niet mag missen
Harde waarheid
Good Bad Girl
Telefilm Good Bad Girl is een intrigerend moordmysterie dat op subtiele wijze ingaat op thema’s als racisme, vooroordelen en de patriarchale samenleving.
lees verder
Politierechercheur Alize (Jade Olieberg) is net terug van zwangerschapsverlof als ze de moord onderzoekt op een jonge rapper. Het meisje wordt gevonden in haar appartement in Rotterdam en alles wijst op een overdosis, maar Alize voelt nattigheid en duikt dieper in de zaak. Ze komt langzamerhand achter de harde waarheid, maar wordt onderweg flink in de weg gezeten door haar superieuren, die maar niet naar haar willen luisteren.
Alizes zoektocht laat daarmee treffend zien hoe vrouwen in een patriarchale omgeving altijd net wat meer moeite moeten doen om serieus genomen te worden. Maar Alize laat zich niet makkelijk uit het veld slaan en houdt zich prima staande in het mannenwereldje. ‘Het is belangrijk om dit soort verhalen te vertellen over sterke vrouwen die vanuit hun kracht iets proberen te bewerkstelligen,’ zegt actrice Jade Olieberg over haar personage. ‘Alize is iemand die niet op haar mondje is gevallen, slecht tegen onrecht kan, en niet bang is om risico’s te nemen. Andere vrouwen kunnen in haar zien dat je je als vrouw niet onderdanig hoeft te voelen, of bang hoeft te zijn om anders te denken dan er van je wordt verwacht. Een boodschap die in 2022 nog steeds relevant is.’
Een ander belangrijk thema in de film is etnische profilering. Bij het politiekorps waar Alize werkt gebeurt het, maar ook daarbuiten. De film speelt knap met vooroordelen en stereotypes om duidelijk te maken dat we die eigenlijk allemaal hebben. ‘We wilden niet al te belerend worden in de film,’ vertelt Olieberg. ‘Het is gevaarlijk om heel erg met het vingertje te wijzen en alleen maar te denken in wij/zij. Ieder mens heeft bepaalde vooroordelen en deze film maakt duidelijk dat het soms goed is om bij jezelf na te gaan in hoeverre je handelt vanuit die aannames, om die vervolgens ook weer los te kunnen laten.’
Objectief seksisme
Reference man
De wereld is afgestemd op de ‘standaardman’. In Reference Man onderzoekt Sophie Frankenmolen hoe dit ons dagelijks leven beïnvloedt.
lees verder
Het begon met een nieuwsbericht over auto’s die alleen getest worden met mannelijke dummy’s waardoor vrouwen, die over het algemeen kleiner zijn, een 47 procent grotere kans hebben op ernstig letsel bij een ongeluk. ‘Het kan toch niet zo zijn dat we nog altijd op die manier auto’s testen,’ dacht programmamaker Sophie Frankenmolen. Het bleek wel degelijk het geval. En toen ze erop ging letten, kwam Frankenmolen steeds meer zaken in ons dagelijks leven tegen die zijn afgestemd op de ‘standaardman’. Een algoritme bijvoorbeeld, dat een zwart gezicht niet herkent omdat het is getraind op witte gezichten. ‘De gebruiker, die de software nodig had om een tentamen te kunnen maken, kreeg steeds te horen: “ga in het licht zitten, we detecteren geen gezicht”. Terwijl ze op dat moment in het volle daglicht zat,’ vertelt Frankenmolen.
Ook hoorde ze over slaappillen waarvan de standaarddosering voor een vrouw doorgaans te hoog is. ‘Vrouwen die het middel gebruikten, kregen veel vaker ’s ochtends vroeg een auto-ongeluk. Het middel was dan nog niet uit hun bloed.’ Zelfs het meest standaard Nederlandse pleintje is gemaakt voor jongens en mannen, zegt Frankenmolen: ‘Vrouwen hebben een andere beleving van veiligheid en hebben behoefte aan bankjes met rugdekking en open zichtlijnen. Daar wordt bij het ontwerpen geen rekening mee gehouden.’
Sophie Frankenmolen merkte dat ze boos werd van al die voorbeelden en besloot ze samen te brengen in de vierdelige serie Reference man. Frankenmolen: ‘Die reference man is een witte man van ongeveer tachtig kilo en 1.75 meter.’ Ze onderzoekt welke problemen er ontstaan doordat de medische wereld, technologie, het dagelijks leven en de werkvloer zijn afgestemd op deze man: ‘De wereld om ons heen lijkt objectief, maar is dat niet. En dat veroorzaakt ongelijkheid.’
In de eerste aflevering zoomt ze in op de medische wereld, die over de meerderheid van de mensen, vrouwen, veel minder weet dan over mannen. En over witte menen meer dan over gekleurde. Frankenmolen: ‘Zo sprak ik een dermatoloog die me liet zien dat alle standaardboeken in zijn vakgebied vrijwel uitsluitend plaatjes van witte huiden bevatten, waardoor er minder kennis is over problemen met de donkere huid. Behalve bij het hoofdstuk over geslachtsziektes, daar staan wel plaatjes van de donkere huid!’
Frankenmolen hoopt een gesprek op gang te brengen met het programma. ‘Iedereen heeft blinde vlekken. Ook ik. Ik heb bijvoorbeeld niet dezelfde ervaring als iemand van kleur. Het zou mooi zijn als we eerlijk in de spiegel durven kijken.’ Frankenmolen wil nadrukkelijk niemand beschuldigen: ‘Er is niets mis mee als je op de reference man lijkt. Maar ik vind wel dat ook de mensen die niet op hem lijken, dezelfde kansen en mogelijkheden moeten krijgen. Ik hoop dat de serie bijdraagt aan meer bewustwording over wat we niet zien.’
Ondertussen in Soedan
Danny in Araistan
Danny Ghosen bezoekt Soedan, waar na dertig jaar president al-Bashir werd verdreven.
lees verder
De net nieuwe Soedanese premier Abdalla Hamdok twitterde eind november 2019 een betekenisvolle foto van een gesluierde jonge vrouw. Op de foto was te zien hoe een Soedanese jongen zich voor haar boog, zodat ze op zijn rug kon stappen en op een muur kon klimmen. Het was een klein moment tijdens een van de vele massale demonstraties die ertoe hadden geleid dat in april 2019 de Soedanese president al-Bashir ten val kwam, na dertig jaar aan de macht te zijn geweest in het omvangrijke Afrikaanse land.
Naar eigen zeggen moest Abdalla Hamdok aan deze foto denken, nadat zijn overgangsregering de Public Order Law had afgeschaft. Deze wet op de openbare orde beperkte de bewegingsvrijheid van Soedanese vrouwen. Zo konden ze door een zedenpolitie gecontroleerd worden op de zedigheid van hun kleding. Het dragen van een broek werd niet toegestaan.
Net als met de demonstraties in Belarus tegen de regering van Loekasjenko wordt bij de protesten tegen de Soedanese leider Al-Bashir vaak benadrukt dat het de vrouwen waren die voorop gingen in de strijd. Helemaal in het geval van een streng islamitisch land levert dat een verhaal op dat in de smaak valt bij ons Westerlingen: vrouwen die zich met grote moed ontworstelen aan onderdrukkende rolpatronen.
Zo was er ook het beeld van de 24-jarige studente Alaa Salah, die gekleed in een hagelwit gewaad te midden van een menigte op het dak van een auto stond en de vastberaden voorzanger was in een koor van strijdliederen. Samen met de Franse journalist Martin Roux bracht ze eerder dit jaar het boek Le chant de la révolte uit.
In de openingsaflevering van het nieuwe, driedelige seizoen van Danny in Arabistan praat Danny Ghosen in de Soedanese hoofdstad Khartoum ook met de uiterst eigengereide studente Rifqa. Zij werd dankzij internetfilmpjes een bekendheid omdat zij tijdens de demonstraties vol overgave traangasgranaten teruggooide die door ordetroepen waren afgeschoten. In de twee afleveringen die Ghosen aan Soedan wijdt, trekt hij veel tijd uit voor dit soort jonge, zelfbewuste Sudanese vrouwen.
Het zijn mooie verhalen, maar de Soedanese werkelijkheid is weerbarstig. Ook in 1964 en in 1985 vonden volksopstanden plaats, die toch weer eindigden in autoritaire regimes. Soedan is een land van staatsgrepen en burgeroorlogen. Afgelopen oktober vond opnieuw een coup plaats door militairen, en werd Abdalla Hamdok kortstondig onder huisarrest geplaatst.