Onverfilmbaar geachte boekenreeks intrigerend verfilmd

Weinig stempels zijn zo vervelend als dat van het ‘onverfilmbare boek’. Jarenlang stonden talloze titels zo bekend – van Game of Thrones en Dune tot Watchmen en Catch-22. De werelden zouden te complex zijn, de verhalen te veelomvattend of de stijl te ondoorgrondelijk. In de praktijk blijkt dat regelmatig best mee te vallen, zolang er maar mensen met een visie achter de knoppen zitten.

De meeste boeken van de Britse succesauteur Neil Gaiman gelden eveneens als onverfilmbaar. Gaiman schrijft monumentale boeken over goden en mythen, en een bewerking stuit op voorhand vaak op scepsis. Bij een verfilming moet de kijker toch wat meer aan de hand genomen worden en wat doe je in vredesnaam met al die goden en mythen?

Desondanks leverden Gaimans boeken door de jaren heen enkele aardige verfilmingen op. Good Omens werd bijvoorbeeld een vermakelijke Amazonserie met David Tennant en Michael Sheen, terwijl het eerste seizoen van zijn epische American Gods, ook Amazon, deed vermoeden dat een uiterst complex boek heus wel spectaculair verfilmd kon worden. Helaas raakte die laatste titel daarna vrij snel het spoor bijster, maar dat lag vooral aan chaos achter de schermen.

Gaimans succesvolle reeks The Sandman leek ook veroordeeld tot een plek in het Hollywoodschapje met ‘onverfilmbaar materiaal’. Al vanaf de jaren negentig werden talloze pogingen ondernomen om de boeken aan de kijker te brengen, maar de plannen strandden telkens in de ontwikkelingsfase. De conclusie luidde doorgaans: de boeken zijn te vreemd en te complex.

Maar gelukkig waren daar uiteindelijk de diepe zakken van Netflix, dat al jarenlang naarstig op zoek is naar een succesvolle franchise – inclusief fanatieke achterban – om zich staande te houden te midden van het geweld van de andere streamingdiensten. En inderdaad: kosten noch moeite zijn gespaard om wél een succesvolle verfilming van The Sandman te maken, in tegenstelling tot eerdere halfslachtige pogingen, zoals Cowboy Bebop en Jupiter’s Legacy. De labyrintische werelden van Gaiman zijn prachtig aangekleed, het verhaal is – met enige inspanning – redelijk goed te volgen voor Sandman-leken en in elke aflevering duiken topacteurs op (denk aan Boyd Holbrook, David Thewlis en Gwendoline Christie). Wat wellicht ook scheelt is dat Gaiman zelf nauw betrokken is bij de productie. In het verleden zette hij regelmatig een streep door de verfilmingen van zijn boeken, uit vrees dat het een sof zou worden.

Voor iedereen die niet thuis is in dat bronmateriaal: The Sandman gaat over The Endless, een groep van zeven onsterfelijke broers en zussen die natuurlijke krachten belichamen: Death, Desire, Destiny, Delirium, Despair, Destruction en Dream. Om die laatste, eveneens bekend als Morpheus en The Sandman, draait het in dit verhaal in eerste instantie. Deze koning van de Droomwereld heerst over de dromen en nachtmerries van gewone stervelingen en confronteert ze met hun fantasieën en angsten. Je zou Morpheus kunnen zien als een poortwachter die ervoor zorgt dat dromen en nachtmerries de wakkere wereld niet binnendringen.

Dit wordt echter problematisch wanneer Morpheus (Tom Sturridge) gevangen wordt genomen door een amateurtovenaar (Charles Dance) met kwaad in de zin. Na een ongelukkige samenloop van omstandigheden verdwijnt Morpheus uiteindelijk ruim honderd jaar van het toneel. Nadat hij ontsnapt is ontdekt hij dat zijn Droomwereld grotendeels is verwoest en dat zijn afwezigheid tot allerlei slaapziekten heeft geleid in de echte wereld. In de serie is Morpheus daarom vooral bezig die puinhoop te herstellen, waarbij hij voortdurend wordt dwarsgezeten door kwaadwillende types die profiteerden van zijn afwezigheid.

Dit klinkt allemaal misschien behoorlijk ingewikkeld, en eerlijk is eerlijk: The Sandman is geen serie die je met een half oog kunt bekijken. Met wat extra aandacht is het verhaal echter vrij goed te volgen, met name dankzij het aangenaam kalme verteltempo in de eerste afleveringen. En zelfs als de dialogen je wat boven de pet gaan valt er nog genoeg te genieten, want alles ziet er beeldschoon uit en het verhaal blijft voortdurend intrigeren (de vijfde aflevering – die zich volledig afspeelt in een Amerikaans restaurant – is nu al een van de hoogtepunten van dit seriejaar).

Zo laat The Sandman zien dat het stempel ‘onverfilmbaar’ vaak een tikje voorbarig is – als de grote zak geld maar naar behoren geïnvesteerd wordt in goede scripts, acteurs en cinematografie. Of het daadwerkelijk een succesvolle franchise zal worden, is overigens de vraag. Daarvoor vertrouwen de makers misschien iets te veel op het kennisniveau en de intelligentie van de kijker, maar de reeks bewijst wel dat Gaimans boeken op een boeiende manier vertaald kunnen worden naar het kleine scherm.