In het derde seizoen van zijn serie Atlanta laat Donald Glover rapper Paper Boi tijdens een Europese tournee ook Nederland aandoen.

cadeautje

Je leest dit artikel uit de VPRO Gids gratis op VPRO Cinema. Wil je meer lezen over oa documentaires, podcasts en boeken? Neem dan een digitaal abonnement.

Zelfs Donald Glover kan niet meer om het genie Donald Glover heen. Dit multitalent schreef mee aan Tina Fey’s komedieshow 30 Rock (2006), brak als acteur door in de serie Community (2009), betrad het podium als stand-upkomiek en werd in 2016 als zijn muzikale alter ego Childish Gambino genomineerd voor een Grammy Award. Nu is hij van mening dat het derde seizoen van de door hem gecreëerde serie Atlanta (2016) tot de bestgemaakte televisie ooit behoort, waar alleen de maffiaserie The Sopranos aan kan tippen. Zijn tweet hierover kan makkelijk gekwalificeerd worden als misplaatste arrogantie – tenzij je de eerste twee seizoenen van Atlanta hebt gezien. Dan weet je dat Glover niet bluft en heb je waarschijnlijk zoals velen de afgelopen vier jaar zitten smachten naar dit derde seizoen.

Glovers serie over de opkomende rapper Paper Boi, zijn verlichte maatje Darius, zijn manager Earn (gespeeld door Glover) en diens ex-geliefde Van is zo experimenteel, gelaagd en bij vlagen huiveringwekkend, dat je het met geen enkel ander televisieprogramma kunt vergelijken. In de eerste twee seizoenen speelt het verhaal zich voornamelijk af in de zuidelijke stad Atlanta, waar Earn zijn rappende neef Paper Boi op de kaart probeert te zetten, platzak zijn hoofd boven het water moet zien te houden en de relatie met de moeder van zijn dochter tevergeefs probeert te redden.

Hoewel er nog steeds genoeg kan worden gelachen hangt er dit hele seizoen iets onheilspellends in de lucht

Ondertussen leidt Earn het ongemakkelijke bestaan van een zwarte man in Amerika, en ervaren we vanuit zijn blik hoe continu gezien worden als ‘de ander’ tot tenenkrommende interactie met de witte medemens leidt. De makers van de serie nemen de realiteit daarbij soms graag met een korrel zout; zo laten ze bijvoorbeeld een zwarte acteur de rol vertolken van een onuitstaanbare popzanger genaamd Justin Bieber. De meer realistische verhalen zijn dan juist weer stranger than fiction, zoals wanneer vrouwelijke fans van de rapper Drake naar een villa worden vervoerd, om eenmaal daar selfies te kunnen maken met alleen een uitgesneden display van Drake.

LaKeith Stanfield als Darius en Donald Glover als Earn in het tweede seizoen van Atlanta

Sociale stuiptrekkingen

Hoewel de onderliggende thema’s van Atlanta (ongelijkheid, racisme, mentale gezondheid) vaak bloedserieus zijn, zijn de eerste twee seizoenen door de charismatische cast, stijlvolle regie en hilarische dialogen vrij licht van toon. Dat is in seizoen drie iets anders. Hoewel er nog steeds genoeg kan worden gelachen tijdens de Europese tournee van de intussen wereldberoemde Paper Boi, hangt er dit hele seizoen iets onheilspellends in de lucht. De sfeer komt bijna in de buurt van de al even sociaalkritische en geniale filmhit Get Out (2017) van regisseur Jordan Peele, waarin zwarte mensen, of beter gezegd hun lichamen, letterlijk als inwisselbaar worden beschouwd door een witte elite. Hoewel Atlanta nooit daadwerkelijke in horror verzandt zoals in Get Out, benemen de strakke regie en absurde scènes tijdens de reis door Europa je wel van tijd tot tijd de adem.

In aflevering twee van het derde seizoen (‘Sinterklaas Is Coming To Town’) worden Earn en Paper Boi geconfronteerd met locals die in blackface over straat paraderen; in London wordt Paper Boi op een exclusief huisfeest door rijkelui opgelicht tijdens een pokermatch; in Praag wordt backstage, vermoedelijk door een creepy fan, Paper Boi’s telefoon gejat, waardoor zijn grootste angst werkelijkheid wordt. Hoewel het een genot is om de Amerikaanse acteurs langs onze grachten te zien wandelen, moet wel gezegd worden dat het racistische aspect van Sinterklaas net iets te veel wordt uitgediept; een uitverkocht poppodium als Paradiso met alle Paper Boi’s fans in blackface voelt, vanuit een Nederlands perspectief, toch als een tandje too much en doet bovendien wat gedateerd aan.

Veel sterker en actueler is de ongebreidelde wokeness waar de serie op inspeelt, zoals tijdens dat luxueuze huisfeest in London. Na een onschuldig gesprek tussen Darius (gespeeld door de fascinerende acteur LaKeith Stanfield) en een Aziatische vrouw die hint op het cliché dat alle zwarte mannen op vrouwen zoals zij vallen, wordt de vrouw door een groep nietsontziende witte omstanders in korte tijd sociaal uitgesloten wegens haar ‘racistische’ opmerking. Het navertellen van zo’n scène doet echter geen recht aan de vermakelijke satire waarmee Atlanta deze en andere sociale stuiptrekkingen (cancel culture, culturele toe-eigening) aan het licht brengt.

De in Amsterdam opgenomen aflevering ‘Sinterklaas is Coming to Town’ met Brian Tyree Henry als Alfred ‘Paper Boi’ Miles

Onbehaaglijke sfeer

Totaal anders dit seizoen zijn de narratieve uitstapjes die in vier afleveringen met compleet andere casts zijn gerealiseerd. ‘Three Slaps’ is geïnspireerd op het waargebeurde verhaal van twee witte, lesbische vrouwen met zes zwarte adoptiekinderen, die heel Amerika schokten met hun lotgevallen. ‘The Big Payback’ onderzoekt hoe herstelbetalingen aan nazaten van tot slaaf gemaakten het leven van sommige witte Amerikanen op zijn kop kunnen zetten. In ‘Trini 2 De Bone’ stelt regisseur Glover de vraag wie eigenlijk de kindermeisjes zijn die al die geprivilegieerde kinderen opvoeden. En in ‘Rich Wigga, Poor Wigga’ illustreert hij de dubbele agenda van een jongen die een zwarte vader heeft, maar door kan gaan voor een witte jongeman.

Hoewel deze vier verhalen op zichzelf staan, hebben ze allemaal diezelfde onbehaaglijke en wat ongrijpbare sfeer die Atlanta zo kenmerkt. In een interview met het blad The Hollywood Reporter omschrijft regisseur Hiro Murai dit derde seizoen als een ‘bizarre, absurdistische collage’ en een ‘maximalistisch conceptalbum’.

Inmiddels weten we dat het vierde en laatste seizoen al is opgenomen – daar hoeven we dus niet vier jaar op te wachten, hoewel het naderend einde van deze verbluffende serie wel valt te betreuren. Gelukkig werkt wonderboy Donald Glover alweer aan een nieuw project, waarin naar verluidt ditmaal een vrouwelijke ster à la Beyoncé op de voet wordt gevolgd.

Het derde seizoen van Atlanta is vanaf woensdag 29 juni te zien op Disney+

Meer tips voor Disney+

Meer over Atlanta