Na elke aflevering van Zomergasten wordt een film uitgezonden die is gekozen door de gast van die avond. Voor het 34e seizoen van het programma blikt VPRO Cinema wekelijks vooruit op de gekozen films, en sommen we de leukste wetenswaardigheden voor je op. Op 1 augustus te zien: Hors normes van Olivier Toledano en Éric Nakache.

De film in tien woorden
Twee vrienden zetten een zorgorganisatie op voor zwaar autistische kinderen.

Gekozen door
Zomergast Robert Vermeiren is hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie. Hij is voorzitter van de afdeling kinderpsychiatrie bij de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Ook is hij sub afdelingshoofd van LUMC Curium, een academisch centrum voor kinderen met ernstige psychische problemen. De uitzending is op 1 augustus 2021 vanaf 20.20uur te zien op NPO 2.

Lees meer over de schrijver en zijn Zomergastenavond op vprogids.nl.

Setverhalen
Om een zo realistisch mogelijke film te maken over autisme, castten regisseurs Olivier Toledano en Éric Nakache acteurs die in werkelijkheid ook autistisch zijn. “De organisaties die we portretteren in onze film strijden ervoor om autistische mensen te betrekken bij de maatschappij, dus moesten wij dat ook proberen”, vertelde Toledano in een interview.

Een van de autistische acteurs is Benjamin Lesieur. De regisseurs leerden hem kennen op een theaterworkshop en boden hem de rol aan van Joseph. Lesieurs ouders waren aanvankelijk sceptisch: zij wisten dat hun zoon niet graag aangeraakt wordt op z’n huid of bij z’n haar, en dat hij nooit een riem, sokken of een stropdas draagt. Niet echt ideaal voor bij de visagie of de kostuumafdeling, zo schatten de ouders. Gek genoeg waren het juist de crewleden van de kostuumafdeling waarmee Lesieur het erg goed kon vinden op de set. Zo goed zelfs, dat Toledano en Nakache besloten om een van hen een rol te geven in de film, als tegenspeler van Lesieur.

En dat acteren ging Lesieur eigenlijk heel goed af, zo concludeerden de regisseurs. “De psychiater die aanwezig was op de set zag dat Benjamin steeds de eerste was die voor een volgende take weer op z’n plaats stond en precies op dezelfde manier de scène kon herhalen. Die concludeerde toen dat filmmaken eigenlijk een heel autistische bezigheid is”, zo vertelde Nakache aan NRC.

© Filmdepot

Quotes van de makers
De feelgoodfilms van Toledano en Nakache zijn bijzondere mixen van tragedie en komedie. De makers hebben er hun handelsmerk van gemaakt om in het trieste het grappige te vinden. De bioscoophit Intouchables (2011) legt bijvoorbeeld geestig de sociale ongelijkheid in Frankrijk bloot, en Samba (2014) is een komedie over een illegale immigrant. “Het leven heeft goede en slechte momenten”, zei Toledano daarover in een interview. “In cinema hoeft er dan ook geen onderscheid te zijn tussen drama en komedie. We houden van een mix.”

Maar ondanks de geestige aard, probeert het regisseursduo met elke film een serieuze boodschap te verspreiden. Toledano: “Ik weet niet of cinema de wereld kan veranderen, maar het kan onze blik veranderen, ons van dingen bewust maken. Onze maatschappij pusht het individualisme en egoïsme. In het samenwerken aan deze film gaat het precies om het tegenovergestelde. Voor ons is dat de politiek van de film.”

Prijzen
In 2020 werd Hors normes bij de Césars (de Gouden Kalveren van Frankrijk) genomineerd in acht categorieën, waaronder voor Beste Film, Beste Acteur en Beste Regisseur. In 2019 won de film de publieksprijs op het San Sebastián International Film Festival, en op het Sitges Film Festival in 2020 won Hors normes de prijs voor Beste Casting.

Buiten beeld
Net als bij Intouchables, kwam de inspiratie voor deze film ook van een waargebeurd verhaal. De twee hoofdpersonages in de film zijn namelijk gebaseerd op Stéphane Benhamou en Daoud Tatou, twee zorgwerkers die zich al sinds de jaren negentig inzetten voor het welzijn van autistische kinderen. Ruim twintig jaar voordat de film werd gemaakt, raakten de regisseurs bevriend met het duo toen een autistisch familielid van Toledano onder de hoede kwam van Benhamou. De filmmakers waren gefascineerd door de manier waarop Benhamou en Daoud werkten en besloten hen twee jaar lang te volgen. De ervaringen die ze in die tijd opdeden, vormden de basis voor het script van Hors normes.

In een interview met Het Parool legde Toledano uit waarom hij het zo belangrijk vond om hun verhaal te vertellen: “De mensheid heeft nog nooit in de geschiedenis zoveel met elkaar gecommuniceerd als nu, met de eindeloze stroom aan e-mails, berichtjes en video’s. Juist dan is het extra belangrijk om aandacht te houden voor mensen voor wie die communicatie niet vanzelfsprekend is. Niet omdat ze niet communiceren, zoals te vaak over autisten wordt gedacht, maar omdat ze anders communiceren.”

Meer over Hors normes