Het waargebeurde verhaal van een Iraanse seriemoordenaar in Holy Spider

De Iraanse regisseur Ali Abbasi was twintig in 2001 en hij kan zich dat proces nog goed herinneren, zo vertelde hij afgelopen mei in Cannes, waar zijn politieke thriller Holy Spider in de competitie draaide. De moorden zelf staan hem minder goed bij. ‘Ik leefde toen in heel andere wereld, want ik kom namelijk uit een zeer rijke familie. Negentien, twintig was ik toen, ik woonde in mooi appartement, speelde een paar keer per week tennis en ging regelmatig uit eten. Ik zat heel veilig in mijn eigen bubbel. Maar toen werd Saeed Hanaei opgepakt en spatte die bubbel uit elkaar. Helemaal toen sommige kranten en autoriteiten hem gingen omschrijven als iemand die alleen maar zijn religieuze plicht deed. De seriemoordenaar werd ineens een held. Toen dacht ik wel: misschien moet ik niet zo vaak tennissen en wat meer aandacht besteden aan wat er om mij heen gebeurt. Haha. Zonder gekheid, in 2001 gebeurden er twee dingen die mijn wereld volledig op haar kop zouden zetten. Dit, en het andere was 9/11.’

In Holy Spider wordt opvallend veel naakt getoond voor een Iraanse film. Bij het eerder dit jaar in Nederland uitgebrachte Huda’s Salon van de Palestijnse regisseur Hany Abu Assad, waarin ook vrouwelijk naakt te zien was, moesten de twee hoofdrolspelers onderduiken toen religieus rechts op zijn achterste benen stond. Maar bang voor zijn eigen acteurs is Abbasi niet. ‘Bezorgd ben ik wel, want weet je hoe dit systeem van taboes en censuur werkt? Ze willen dat je je houdt aan ongeschreven regels. Net als in de Sovjet-Unie destijds. Maar ze vertellen je niet wat die regels precies zijn, wat je allemaal wel en allemaal niet mag doen.

En daar begint de zelfcensuur, want je eigen fantasie neemt het over en op die manier ga je soms veel verder dan zij ooit zouden durven eisen. Daarom nam ik op een gegeven moment het besluit: ik doe niet meer mee. Ik voel me natuurlijk wel betrokken, maar ik besloot me niets meer van die ongeschreven regels aan te trekken, omdat dat de enige manier is waarop ik kan werken.’ Abbasi vertrok in 2002, één jaar na het proces tegen Saeed Hanaei, uit Iran en woont en werkt nu in Denemarken.

In Holy Spider volgen we niet alleen seriemoordenaar Saeed Hanaei, maar ook de vrouwelijke journalist Rahimi. Zij ontdekt dat de politie veel te nonchalant met de zaak omgaat en besluit zelf op zoek te gaan naar de dader.

Rahimi wordt gespeeld door actrice Zar Amir-Ebrahimi en ook zij kan zich de Spider Killer goed herinneren. Maar de actrice herinnert zich ook de periode voordat Hanaei werd opgepakt. ‘Ik was een jaar of negentien en weet nog goed hoe bang iedereen was voor die moordenaar die het voorzien had op vrouwen. Later werd pas duidelijk dat het hem alleen om prostituees ging. Vlak voor Hanaei was er in Iran trouwens al een andere seriemoordenaar actief die vrouwen in tunnels vermoordde. Dus toen deze moorden volgden, waren de vrouwen in Iran erg bang en op hun hoede. Eerst vroegen we ons af waarom de regering hem niet kon tegengehouden, waarom hij maar niet werd gearresteerd. En toen dat uiteindelijk toch gebeurde, werd hij door sommigen een held genoemd. Iemand vermoordt medemensen en wordt daar vervolgens ook nog voor geprezen. Ongelooflijk. Als je daar, zoals ik, heel anders over denkt is ook zoiets heel eng: dat een moordenaar van vrouwen voor sommigen een held kan zijn.’

Net als regisseur Abbasi woont ook actrice Zar Amir-Ebrahimi niet meer in Iran. In 2006 raakte de destijds zeer populaire soapactrice verwikkeld in een nationaal schandaal toen een sekstape opdook waarop zij te zien zou zijn. Amir-Ebrahimi ontkende, maar pakte haar spullen en verliet Iran. Ze vertrok naar Frankrijk, waar ze nu nog steeds leeft. Pas in 2019 durfde ze te bekennen dat zij inderdaad zelf op die tape te zien was.

In Holy Spider krijgt journalist Rahimi met een vergelijkbaar schandaal te maken. Dat was geen toeval, omdat de actrice er zelf mee kwam. ‘Tijdens de auditie voor de rol heb ik elementen uit mijn eigen ervaringen toegevoegd. Dat vond Ali interessant en vervolgens hebben we uitvoerig over het schandaal gesproken. Daarvan is het een en ander in het scenario terechtgekomen en ook op de set heb ik nog kleine persoonlijke dingetjes toegevoegd, waar Ali erg blij van werd.’

En niet alleen Ali Abbasi was enthousiast, nog geen week na ons gesprek wordt Zar Amir-Ebrahimi in Cannes voor haar rol in Holy Spider uitgeroepen tot beste actrice van het festival.