Naar de Tsjechische documentaire Caught in the Net kijk je bepaald niet voor de gezelligheid, toch trok de film in eigen land een recordaantal bezoekers. De opzet is dan ook beslist fascinerend. Drie volwassen maar jeugdig ogende actrices doen zich op social media voor als twaalfjarige meisjes. Ze wachten af tot ze benaderd worden door pedofielen, met wie ze dan achter de laptop in gesprek gaan. De chats en videogesprekken worden stiekem vastgelegd.
Regisseurs Vít Klusák en Barbora Chalupová snappen best dat hun experiment de grenzen van de wet en de goede smaak opzoekt, en gaan dus heel zorgvuldig te werk. Ze lichten hun actrices vooraf nauwkeurig in en hanteren heldere afspraken: de meiden mogen zelf geen gesprekken initiëren, niet flirten of uitdagen, en moeten steeds expliciet benoemen dat ze twaalf zijn. Achter de webcam hoeven ze geen kleren uit te trekken, maar er worden wel gemanipuleerde foto’s gemaakt (het hoofd van de bewuste actrice op het ontblote bovenlijf van een model) om aan mannen te mailen die daar nadrukkelijk om vragen. De opnames vinden plaats in een studio, waar ook diverse specialisten rondlopen – een psycholoog, een seksuoloog, een jurist – om nazorg en assistentie te bieden.
De Tsjechische bioscoophit Caught in the Net is een onthutsende – en enigszins dubieuze – documentaire over online kindermisbruik.
Caught in the Net is evident ontstaan vanuit oprechte bezorgdheid en verontwaardiging. De film begint met een rijtje alarmerende cijfers over online kindermisbruik, die al in een van de eerste scènes worden bevestigd: tijdens het casten van de actrices vertellen 19 van de 23 uitgenodigde vrouwen dat ze zelf als kind ook weleens door volwassen mannen zijn benaderd op internet. Het experiment zelf levert vervolgens schokkende resultaten op: in tien dagen worden de actrices via sites als Facebook en Snapchat benaderd door zo’n 2.500 mannen, waarvan velen openlijk masturberen, om blootfoto’s smeken of afspraakjes proberen te maken. Die mannen – en hun piemels – worden enigszins geblurd, maar de webcambeelden laten akelig weinig te raden over.
Al met al een verhelderend project dus. En omdat de makers hun materiaal ten slotte aan de politie overhandigen, levert het hopelijk ook nog wat concrete resultaten op. Toch stinkt de hele zaak een beetje. Wat hebben die jonge actrices niet moeten doorstaan, tien dagen non-stop, en hoe vinden ze het dat hun foto’s (gemanipuleerd maar herkenbaar) nu voorgoed over het net zwerven? Waarom worden de daders zo halfslachtig geanonimiseerd? Sommigen zullen gegarandeerd door plaatselijke kijkers worden herkend. Waar ligt de grens tussen bewustzijn kweken en pedojagen?