Blockbuster Tenet is even ingewikkeld als spectaculair

Met het vertrouwen van de kijker zit het vast wel goed. Nolan is een van de zeldzame filmmakers die zowel het blockbuster- als het arthousepubliek keer op keer weet te enthousiasmeren. Van de tien films die hij eerder maakte, wordt het gros beschouwd als moderne klassieker – maar liefst zeven titels staan in de IMDb Top 250, met Inception op nummer dertien en Batmanfilm The Dark Knight op nummer vier.

Maar hoe staat het met Hollywoods vertrouwen in de cineast? De laatste maanden waren er grote spanningen tussen Nolan en zijn geldschieters. Toen dit voorjaar de coronacrisis uitbrak en de ene na de andere grote zomerfilm naar het najaar werd verschoven, bleef Nolan stug volhouden dat Tenet gewoon in juli moest verschijnen – niet in de laatste plaats om de noodlijdende bioscopen te steunen. Producent Warner ging schoorvoetend akkoord, maar toen de crisis aanhield en veel Amerikaanse bioscopen dicht bleven, werd de film alsnog tot driemaal toe uitgesteld.

Tenet verschijnt nu in fases: eerst in Europa en delen van Azië, een week later in China en delen van Amerika. De zwaarst getroffen gebieden in de VS volgen misschien pas weken later. Het is een gok, die de filmindustrie met argusogen zal volgen. Omdat Warner intussen een vermogen aan pr-kosten heeft betaald, schijnt Tenet een klein miljard te moeten opbrengen om quitte te draaien. Als de film flopt, zal geen studio voorlopig nog een blockbuster durven uitbrengen, met alle gevolgen van dien. Maar in geval van succes volgen er geheid snel meer grote titels.

Wie wil helpen voorkomen dat het biosaanbod de rest van het jaar beperkt blijft tot zouteloos gezinsvermaak als Scoob! en Trolls World Tour (nu al wekenlang de bestbezochte film in ons land), doet er dus verstandig aan om Tenet zo snel mogelijk op het grote scherm te gaan bekijken. En dat is sowieso aan te bevelen, want de kans is klein dat er in 2020 nog een originelere, beter uitgevoerde actiefilm verschijnt.

De film is zeker niet perfect. De complexiteit van het script heeft z’n charme – bij Nolan weet je dat je aan het puzzelen wordt gezet – maar maakt het geheel wel erg afstandelijk. Als je hele scènes amper begrijpt wat er gebeurt, is het moeilijk meevoelen met de personages. En gevoel is bij Nolan toch al een ondergeschoven kindje. Meer dan ooit lijkt hij als scenarist soms wel een robot, die weet dat drama grote emoties vereist maar niet veel verder komt dan het benoemen daarvan. Het script is hier en daar lekker gevat, maar op dramatisch vlak ook soapy en ongeloofwaardig.

Toch proef je wel degelijk liefde in Tenet. Liefde voor film. Want o, wat een cinematografisch vakmanschap stelt Nolan weer tentoon. Tenet is in feite zijn versie van een Bondfilm, vol oogstrelende locaties, snelle vlieg-, vaar- en voertuigen en vernuftige gadgets. En als vanouds zet hij daarbij zo min mogelijk digitale trucage in – ‘minder dan in de gemiddelde romcom,’ beweert hij zelf. Wanneer je dus een Boeing 747 een gebouw in ziet rijden, zie je een échte Boeing en een échte explosie. En wanneer de tijd in bepaalde scènes wordt teruggedraaid, zie je de acteurs werkelijk achteruit lopen (en rennen, en rijden, en vechten). Die ambachtelijkheid, in combinatie met het weelderige camerawerk van Nederlander Hoyte van Hoytema, levert buitengewoon opwindende actiescènes op.

Bovendien blijft het verhaal – ondanks de evidente plotgaten – wel degelijk nazinderen, als flarden van een intrigerende droom, of een puzzel die zich niet meteen laat oplossen. Een tweede bioscoopbezoek kan uitkomst bieden. En mag in dit geval ook nog worden beschouwd als een nobele daad.