Oscars 2019: veel relletjes, maar ook diverser

‘Ik denk niet dat mijn gezin of mijn ziel het nog een keer aan zou kunnen.’ Aldus Oscarpresentator Neil Patrick Harris in The Huffington Post, toen hem na de ceremonie van 2015 werd gevraagd of hij volgend jaar weer zou willen. Harris was niet alleen moe van het massale gemopper na zijn optreden, vertelde hij, maar vooral ook van het intensieve voortraject. ‘Als je naar de tv-uitzending kijkt, heb je echt geen idee hoeveel tijd overal in wordt gestopt, hoe eindeloos er wordt gediscussieerd over elke grap, over elke afzonderlijke regel.’

Dat de organisatie achter de Oscars (officieel: Academy Awards) graag behoedzaam te werk gaat, is wel begrijpelijk. Want deze Academy of Motion Picture Arts and Sciences ligt vaak onder vuur. De afgelopen jaren moest de club herhaaldelijk door het stof, onder meer na foute grappen van presentators Seth McFarlane (2013) en Chris Rock (2015), en natuurlijk nadat de grote winnaar van 2017 verkeerd werd opgelezen (de makers van La La Land stonden al op het podium toen bleek dat het Moonlight moest zijn). En toen de Academy vorige zomer een nieuwe Oscar introduceerde voor ‘beste populaire film’, in de hoop de dalende kijkcijfers van de tv-uitzending op te kunnen krikken, kwam er zoveel kritiek dat de prijs prompt weer werd afgeschaft.

En dan was er in december nog de benoeming van Kevin Hart als presentator voor de aanstaande show. Nadat critici wezen op allerlei homofobe grappen die de komiek in het verleden had gemaakt, riep de Academy hem op zijn excuses te maken. Maar daar had Hart geen zin in, en dus trok hij zich terug. Een vervanger werd niet op tijd gevonden, en nu moeten de Oscars het dit jaar stellen zonder presentator.

Allemaal vrij pijnlijk, maar ook wel weer overkomelijk. Eén recente controverse was echter serieuzer van aard. In 2016 werd met de hashtag #OscarsSoWhite opgeroepen tot een boycot van de 88ste Oscaruitreiking, nadat voor het tweede achtereenvolgende jaar alle twintig genomineerde acteurs wit waren. De kritiek leidde al snel tot een bredere discussie: ook in alle andere categorieën waren minderheden zwaar ondervertegenwoordigd, net als vrouwen trouwens – en dat was geen incident, maar een systematisch probleem. De oorzaak moest wel liggen bij de samenstelling van de Academy zelf, die volgens een onderzoek van The Los Angeles Times uit 2012 goeddeels bleek te bestaan uit oude witte mannen: van de toen circa zesduizend stemgerechtigde leden was 94 procent wit, 77 procent man en 86 procent vijftigplus. Was het niet hoogtijd voor een ingrijpende reorganisatie?

De Academy nam de kritiek ter harte: na de Oscars van 2016 werd beloofd dat zowel het bestuur als het ledenbestand in de komende jaren een flinke opfrisbeurt zouden krijgen.

Hoe is het nu? Heeft de Academy woord gehouden? En helpt dat een beetje? Afgelopen zomer sprak ik met de Amerikaanse regisseur Roger Ross Williams, die nauw betrokken is bij het hervormingsproces, en hij was behoorlijk optimistisch. Williams, vooral bekend van de documentaire Life, Animated uit 2016, was in 2010 de eerste zwarte regisseur die een Oscar won (voor zijn docu Music by Prudence). Sindsdien beschouwt hij het als een missie om de filmindustrie te veranderen, vertelde hij: ‘Dit is natuurlijk niet alleen een probleem van de Oscars, maar van heel Hollywood. Er zijn nog steeds veel te veel getalenteerde mensen die nauwelijks kansen krijgen omdat ze gekleurd zijn, of vrouw, of tot een minderheid behoren. Daarom was ik heel blij toen de Academy mij in 2016 vroeg toe te treden tot het bestuur, waar bijvoorbeeld ook mensen als Steven Spielberg en Tom Hanks in zitten, en tot een nieuw opgerichte diversiteitscommissie. Vanuit die posities kan ik echt iets betekenen. We hebben de laatste jaren al honderden vrouwen en gekleurde mensen uitgenodigd als nieuwe leden, en streven ernaar dat het totale ledental in 2020 even divers zal zijn als de Amerikaanse bevolking. Ik vind het van groot belang dat we op dit gebied een voortrekkerspositie innemen, want de Academy is niet alleen de club die de Oscars uitdeelt, maar in zekere zin het gezicht van de hele Amerikaanse filmindustrie, met een belangrijke voorlichtingsrol en netwerkfunctie. Ik hoop dus dat je straks niet alleen veranderingen opmerkt bij de Oscars, maar ook in Hollywood zelf.’

Of het werk van Williams & co een merkbaar, duurzaam effect zal hebben, moeten we even afwachten. Wel kan aan de vooravond van de 91ste Oscaruitreiking worden vastgesteld dat de Academy Awards sinds 2016 al ietsje minder wit zijn. Daarnaast valt nog iets anders op, misschien een leuke bijkomstigheid van de toevoeging van al die nieuwe leden (waaronder ook veel internationale filmprofessionals): niet alleen de genomineerde mensen worden diverser, maar ook de films zelf.

Tussen de geijkte, degelijke Hollywooddrama’s die vorig jaar meedongen naar de hoofdprijs bevonden zich al wat vreemde eenden: een satirische horrorfilm (Get Out), een highschoolkomedie (Lady Bird), een onderkoelde gay romance (Call Me by Your Name). En dit jaar zijn maar liefst tien nominaties voor een Mexicaans drama (Roma), zeven voor een superheldenfilm (Black Panther) en drie voor een verstilde Poolse productie (Cold War). Als dat zo doorgaat worden de Oscars niet alleen kleurrijker, maar ook inhoudelijk een stuk interessanter.