Deze kerst zendt de VPRO een aantal fraaie, donkere films uit. Op vrijdag 27 december is In a Better World aan de beurt. Onze recensent Vincent Moritz over deze aangrijpende aanklacht.

Hævnen. Dat is de oorspronkelijke titel van deze Deense Oscar-winnaar, geregisseerd en mede opgepend door deeltijd-Dogme-filmer Susanne Bier. Hævnen betekent: Wraak. En de internationale titel In a Better World licht alvast een tipje van de slotsluier op: Wraak levert een Better World.

Om dat duidelijk te maken loodst de filmmaakster de toeschouwer door een labyrint van zwaarmoedige verhaallijnen en terzijdes. De film begint met een blanke arts in Afrika die met een vaderlijke blik een groep stoffige zwarte kindertjes blij maakt met een voetbal. De postkoloniale ondertoon oogt als een misser, maar - zo blijkt gaandeweg - er valt in Hævnen geen mus van het dak zonder betekenis. De blanke man is een onbenul, een sjabloon van het failliet van de wikkende en wegende man. Alles wat hij doet (en vooral wat hij laat) onderstreept dit.

Na de proloog in Afrika worden twee gezinnen in Denemarken uitgelicht, beide met een twaalfjarige zoon. Anton, de blanke arts uit Afrika, blijkt de vader van tiener Elias, een schuchtere jongen die wordt gepest op school. Anton is getrouwd met Marianne, maar het stel woont apart na een off screen slippertje van Anton. De tweede tiener, Christian, woont met zijn vader bij oma na de dood van zijn moeder. Christian kanaliseert zijn verdriet om het verlies van zijn moeder - en het verraad van zijn vader, de man die moeder ogenschijnlijk opgaf - door allerhande wraakzuchtige daden. Zo heeft Christian binnen de kortste keren met grof geweld de pestkop van Elias geneutraliseerd.

Ondertussen blijkt scène na scène dat de vaders van beide tienerjongens slappe onbenullen zijn, die geen vat hebben op hun zoons. De vaders kunnen geen grenzen aangeven, zijn alleen met zichzelf bezig. En in het resulterende vacuüm staan de jongens op om de eer van diezelfde vaders te redden. Want een teveel wikkende en wegende man kan zijn eigen boontjes niet doppen. De laatste beelden knopen de eindjes aan elkaar: het tijdperk van wikken en wegen is voorbij, wraaklust heeft de toekomst.

Afgang licht, opkomst donker.

In a better world / Hævnen is op vrijdag, 26 december om 23:50 uur te zien op NPO 2.

Lees ook het interview met Susanne Bier