In a Better World van Susanne Bier werd bekroond met een Oscar voor Beste niet-Engelstalige film. ‘Het gaat over wraak én vergeving. Die twee horen bij elkaar.’

‘Is dit een echte Oscar?’ De Deense regisseur Susanne Bier (1960) kan het bijna niet geloven als ze zondag 27 februari de Oscar voor Beste niet- Engelstalige film krijgt uitgereikt. En dat terwijl prijzen haar niet vreemd zijn. Haar kast staat immers vol met beeldjes die ze kreeg voor films als Open Hearts, Brothers en After the Wedding. Maar een Oscar had ze nog niet. Tot die 27ste februari en het moment dat haar film In a Better World werd verkozen boven de favorieten Incendies en Biutiful.

Bier maakt grote-mensenfilms. Over echte mensen, met echte problemen. Films zonder oplossingen, maar met intelligente, intrigerende uitgangspunten. Zoals haar Dogma-film Open Hearts, over een vrouw die verliefd wordt op de man die haar echtgenoot in een rolstoel reed, of After the Wedding, waarin een stervende man een ex van zijn vrouw uitnodigt in de hoop dat hij beiden weer aan elkaar kan koppelen.

In a Better World gaat over twee gezinnen waarvan de twee tienerzonen op het punt staan te ontsporen. Elias wordt op school gepest. Van zijn vader, een arts die regelmatig naar een vluchtelingenkamp in Afrika gaat en daar geconfronteerd wordt met de slachtoffers van een gestoorde bendeleider, krijgt hij het advies vooral rustig te blijven. Zijn nieuwe vriendje Christian, boos omdat zijn moeder net aan kanker is overleden, heeft een heel andere aanpak: terugslaan!

De Deense titel van de film is Hævnen, en ik vraag Bier tijdens het filmfestival van Toronto (vorig jaar september, dus lang voordat ze de Oscar won ) waarom ze juist deze titel koos. Ervan uitgaand dat die titel wel ‘hemel’ zal betekenen, vanwege de paar letters verschil met het Engelse ‘heaven’.
Susanne Bier: ‘Hævnen betekent helemaal geen hemel, het betekent wraak. Maar dat is een woord dat je in het Engels niet in een titel kan gebruiken, want dan denkt iedereen gelijk aan een B-film.’

'Zijn enige manier van overleven is door anderen aan te vallen.’

Susanne Bier

En is wraak het thema dat u in de film wil aansnijden?
‘Wraak én vergeving. Want het gaat net zo goed daarover. De twee horen bij elkaar. De wens om wraak te nemen, en de noodzaak tot vergeven.’

Ik ken het Deense woord niet, maar het had ook 'Eigen rechter’ kunnen heten. Christian die de bully van Elias te lijf gaat met een fietspomp, en Elias’ vader Anton, die de Afrikaanse bendeleider uitlevert aan zijn slachtoffers…
‘Ja, maar voor Anton voelt dat als een persoonlijk verlies. En Christian is boos op de wereld omdat hij zijn moeder heeft verloren. Zijn enige manier van overleven is door anderen aan te vallen .’

Maar het werkt wel, Elias heeft geen last meer van de bully.
‘Ik zeg ook niet dat het niet werkt. Hoewel, misschien zeg ik toch dat het niet werkt. Tenminste niet op de lange duur. Ik denk dat ik zeg dat ik de wens om wraak te nemen begrijp, omdat iedereen wil dat er een vorm van rechtvaardigheid bestaat in de wereld, maar dat het uiteindelijk toch niet werkt. Het is geen manier om een maatschappij mee in te richten.’

Vandaar de scène waarin Anton zich voor de ogen van de twee jongens door een volwassen vechtersbaas laat slaan en aan hun vertelt dat niet hij, maar de vechtersbaas de confrontatie heeft verloren? Ik maak me sterk dat de helft van de zaal denkt dat Anton verloren heeft.
‘En voor Christian is dat ook zo. Het is ook nogal idioot, of op zijn minst te idealistisch van Anton om dat zo uit te leggen…’

En ook weer sterk, want ik voelde zijn kracht.
‘Hij heeft natuurlijk gelijk, maar het werkt niet, en de kinderen snappen hem niet of zijn het niet met hem eens.’

Daarmee hebben we dus twee opties en alletwee werken ze niet…
‘Ik geloof niet dat je dat kan zeggen. Hoe idioot en idealistisch ook, ik denk toch dat Antons aanpak op de lange duur werkt.’

De film speelt zich voor een gedeelte af in een vluchtelingenkamp in Afrika. Heeft u daarvoor research gedaan?
‘ Zeker, ik moest snappen waar ik het over had. Het verhaal van de bendeleider, Big Man, is trouwens gebaseerd op de werkelijkheid. Er liep daar echt iemand rond die de buiken van zwangere vrouwen opensneed, nadat hij met zijn bendeleden had gewed over welk geslacht de baby zou hebben. Ik hoorde het verhaal van een van de dokters, die iemand van zijn bende had moeten behandelen. Als dokter vond ze dat ze niet anders kon, maar als mens kreeg ze het bijna niet voor elkaar. Uiteindelijk is ze daar ook weggegaan. Ze kon het niet meer aan.’
 

 

De jongens trekken zich in Denemarken terug boven op het dak van een enorme silo . Dat zag er levensgevaarlijk uit. Hoe heeft u dat gefilmd?
‘Boven op dat dak.’

U heeft die jongens boven op dat dak neergezet? Centimeters van de rand?
‘We hadden wel veiligheidsmaatregelen getroffen, natuurlijk. Ze zaten goed vast. En de mannen van een speciale legereenheid waren vlakbij. Het was nooit gevaarlijk, maar wel heel eng. Vooral de scène ’s nachts. We hadden het ook vast wel in de studio kunnen opnemen, voor een groen scherm, maar ik denk niet dat het dan de zelfde impact had gehad. Het is toch heel anders voor de acteurs als je echt dicht aan de rand van een dak moet staan.’

De twee jonge acteurs die Elias en Christian spelen zijn fantastisch. Hoe hebt u ze gevonden?
‘Dat was een lange zoektocht. Ze moesten namelijk goed op elkaar reageren, en ook nog eens goed passen bij hun filmouders, want die had ik als eersten gecast.’

Elias wordt gepest omdat hij uit Zweden komt, wat blijkbaar een probleem is in Denemarken.
‘En dat geeft dan gelijk aan hoe belachelijk racisme eigenlijk is. Want de enige reden dat de Zweden worden gepest, is omdat ze niet uit Denemarken komen.’

Is Zweden dan niet de grote broer, en Denemarken het kleine broertje?
(lacht) ‘Dat denken zij!’ 

Meer over In a Better World