Opgroeien zonder identiteitspapieren: ‘Nooit hoorde ik er helemaal bij’

Het was geen makkelijke beslissing om aangifte te doen tegen haar eigen moeder. ‘Ik heb daar lang over nagedacht en ik ben er een hele tijd verdrietig over geweest. Maar ik moest wel: mijn leven stond stil en zij wilde niet meewerken. Ik ben blij dat ik nu dat verdriet niet meer voel, dat ik het heb omgezet in kracht en kunst. Maar dat was niet makkelijk.’

Als kind merkte Elisabetta al dat ze anders was. Nadat haar tante haar vanuit Italië had meegenomen naar Nederland belandde ze in een Fries pleeggezin. Schoolreisjes en vakanties waren altijd ingewikkeld. ‘En op het gemeentehuis moest ik naar het immigratieloket, waar ik als een vreemdeling werd behandeld. Frustrerend vond ik dat. Hoe hard ik ook mijn best deed op school en hoe goed ik ook Nederlands sprak, nooit hoorde ik er helemaal bij.’

Wat er precies aan de hand was, wist Elisabetta toen nog niet. ‘Mijn moeder zei altijd: “Ik heb mijn eigen identiteitspapieren nog niet gekregen. Zodra ik die heb, kom ik jouw papieren brengen.” Dat heb ik ruim twintig jaar lang geloofd.’ Kerst 2016 vertelde een neef uit Ghana haar in een telefoongesprek de waarheid: dat haar moeder haar identiteit heeft weggegeven aan iemand anders. Elisabetta geloofde haar oren niet en belde onmiddellijk haar moeder om haar hiermee te confronteren, maar die ontkende alles. ‘Vanaf het eerste moment is ze ervoor weggelopen. Eerst zei ze dat mijn neef gek was en dat ik hem niet moest geloven. Daarna werd ze boos en schold me uit, vervolgens blokkeerde ze mijn nummer. Dan zocht ze weer contact, dan blokkeerde ze me weer. Ze vloog alle kanten uit met haar verhaal.’

De grote vraag die boven de film hangt: waarom doet de moeder van Elisabetta dit? Waarom geeft ze haar dochter mee aan haar zus die in Nederland woont en kijkt ze vervolgens nooit meer naar haar om? Waarom geeft ze Elisabetta’s identiteit weg aan een andere vrouw? Om haar 21 jaar in de waan laten dat ze haar papieren ooit zal krijgen? Waarom liegt ze als de waarheid aan het licht komt en blokkeert ze het nummer van haar dochter? En waarom heeft ze nooit willen vertellen wie Elisabetta’s vader is? ‘Wist ik het maar,’ verzucht Elisabetta. ‘Ze heeft nooit voor me willen zorgen en ze geeft me ook nog een trap na. Dat ze in 1993 mijn papieren heeft weggegeven, vergeef ik haar. Maar wat ik echt niet kan begrijpen is dat ze in 2022 nog steeds niet wil helpen om het recht te zetten. Ze is een oneerlijk persoon. Alleen maar bezig met zichzelf, en niet met mij. Die afwijzing, dat is pijnlijk.’

Nu ze zelf een kindje heeft, is de situatie voor Elisabetta alleen maar pijnlijker geworden. ‘Ik merk nu hoe hard een baby’tje de ouders nodig heeft, daardoor voel ik nog meer dat ze me in de steek heeft gelaten. Voor de film dacht ik dat we het ooit zouden kunnen bijleggen, maar die hoop ben ik kwijt. Zij heeft mij direct na mijn geboorte al losgelaten, terwijl ik al die jaren bleef zoeken naar erkenning. Ik wilde de beste zijn op school, werkte keihard, omdat ik ergens hoopte dat ze trots op me zou zijn. Zelfs toen ik ging bevallen, verlangde ik ernaar dat mijn moeder naast me zou staan. Maar sinds de kleine er is, ben ik klaar met zoeken naar erkenning van mijn eigen moeder. Gelukkig maar.’

Elisabetta Agyeiwaa verwacht niet dat ze ooit nog antwoorden zal krijgen. In de film schrijft ze een brief aan haar moeder waarin ze vertelt wat deze situatie met haar doet. Die brief heeft ze na het filmen naar haar moeder gestuurd via WhatsApp. ‘Ik kan zien dat ze het gelezen heeft. Vlak daarna blokkeerde ze me weer. Tja, dat is ook een antwoord.’