Antoinette Beumer en Elise Schaap over Mijn vader is een vliegtuig

In 2015, na vijf films in vijf jaar, is Antoinette Beumer (1962) even helemaal klaar met films maken. Ze is bovendien steeds verder afgedreven van waar het haar eigenlijk om gaat: persoonlijke verhalen vertellen.

Het is namelijk geen toeval dat ze in 2010 – op haar 47ste – debuteert met De gelukkige huisvrouw. Deze film, over een jonge moeder met postnatale depressies die geestelijk helemaal vastloopt, heeft immers persoonlijke raakvlakken. Beumers eigen vader zit dan al tientallen jaren in een psychiatrische inrichting en Beumer kent de angst om zelf gek te worden maar al te goed.

De gelukkige huisvrouw wordt een hit, hoofdrolspeler Carice van Houten wint een Gouden Kalf en Beumer is op slag de go-to-regisseur voor grote publieksfilms, waarna ze in recordtempo Loft, Jackie, Soof en Rendez-vous draait. Films die inhoudelijk steeds verder van haar af staan.

Dus neemt Beumer een time-out en gaat ze werken aan een roman. In 2018 komt Mijn vader is een vliegtuig uit. Over de succesvolle, bijna veertigjarige Eva, die nadat haar moeder is overleden in een vrije val belandt. Weggestopte herinneringen aan haar vader – die al sinds haar zevende in een psychiatrische inrichting zit – komen boven, wat lijdt tot nachtmerries, een zenuwinzinking en het besluit om toch weer contact te zoeken met haar vader.

Dwing je jezelf als acteur dan ook om die angst te voelen?
ES: ‘Ja, ik breng me zelf dan wel in die staat...’
AB: ‘Het oortje.’
ES: ‘O ja. Van Antoin Cox, de geluidsman, kreeg ik een oortje. Handig voor wanneer je aan het bellen bent, dan hoeven op je mobiel niet allemaal lampjes te branden, maar hoor je het gesprek gewoon in dat oortje. Daar hadden we het over tijdens de repetities, ook omdat ik veel scènes zou hebben waarin ik droom of door gangen loop en me afvraag wat echt is en wat niet. En toen bedachten we dat het heel handig zou zijn als ik op die momenten een oortje in zou hebben met een soundtrack vol creepy muziek. Die soundtrack heb ik toen zelf samengesteld. Met veel indringende muziek, vooral filmmuziek, waarbij je je hartslag omhoog voelt gaan. [Ze zoekt de playlist op, bovenaan staat een nummer van Mica Levi uit Under the Skin, red.] Ik vond dat oortje vooral handig bij de nachtmerries, waaruit ik wakker moest schrikken.’
AB: ‘Dat vond ik zo grappig bij jou. Van alles wat je moest spelen zag je daar het meest tegenop. Schrikken vanuit het niks...’
AB: ‘Volgens mij was het voor Maarten [Heijmans, die Eva’s vader speelt wanneer ze nog zeven is, red.] ook ingewikkeld spelen. Want die speelt eigenlijk een verschijning, iets irreëels. En hij is spot on. Wanneer hij de jonge Eva dat Spaanse jurkje aantrekt, bijvoorbeeld. Of op het eind, als hij Eva’s slaapkamer inkomt met die sigaret. Als we het over autobiografisch hebben: Eva’s nachtmerrie over haar vader, die in de hoek van haar slaapkamer een sigaretje rookt, is helemaal authentiek. Die nachtmerrie heb ik al mijn hele leven, ook nu nog. Wat je in de film ziet, is ook precies zoals mijn nachtmerrie gaat. Daarom vind ik haar ook zo eng. Voor anderen valt dat waarschijnlijk wel mee, maar als je dit zelf hebt midden in de nacht, is het heel eng. Gelukkig staat nu Maarten daar.’
Allebei: ‘Hahaha.’

Ja, Eva was zeven toen haar vader werd opgenomen en is daarna alles vergeten. Jij was zeventien en weet alles nog...
AB: ‘Voor mij was het belangrijk dat Eva een kind was die haar vader nog als een held ziet. Die hem bijna op een voetstuk heeft geplaatst. Want die emotie ken ik niet, heb ik ook nooit gehad. En helemaal niks meer weten, lijkt me best beangstigend. Dan kan er ieder moment een skelet uit de kast vallen.’

Wat bij Eva gebeurt.
AB: ‘Ik ben wel jaloers op die kinderlijke liefde van Eva voor haar vader. Ik zie de film dan ook als een liefdesverklaring aan mijn inmiddels overleden vader. Er zit meer liefde voor hem in deze film dan ik tijdens zijn leven voor hem gevoeld heb.’

Jij vindt de film een liefdesverklaring aan je vader?
AB: ‘Ja. Raar hè?’

Een beetje wel. Zo had ik het nog niet bekeken.
ES: ‘Ik snap het wel. Want je ziet een man in angst. Die niet beter weet. Die het niet kan. Die niet in staat is om ouder te zijn.’
AB: ‘Ik denk echt dat hij de dingen die hij in de film doet, uit liefde voor het kind doet. Om haar te beschermen. Ik weet nog dat Maaik [Krijgsman, Beumers man en schrijver van het scenario, red.] tegen me zei dat er één zin is die in al mijn films terugkomt: “Ze hebben toch van me gehouden.” En zo simpel is het. Meer is het niet. Maar voor mij is dat de wereld.’