Over schimmels is veel goeds te zeggen. Dat heerlijke biertje op het terras had niet bestaan zonder inmenging van schimmels in het productieproces. Die exquise Franse kaasjes? Idem. Schimmels ruimen in de natuur de rotzooi op. Penicilline, het eerste antibioticum; het werd gevonden in een schimmel, zoals onderzoek naar schimmels ook heden ten dage de medische wetenschap geregeld op het spoor zet van nieuwe medicijnen en behandelmethoden. Lang leve de schimmel kortom.
Natuurlijk, schimmels kunnen lastig zijn; als ze zich op brood of fruit nestelen, als dat zwemmerseczeem zich weer meldt, als aan uw voet die akelige kalknagel opduikt. Een beetje lastig, maar ach, ze doen ook veel goeds. Dat is echter niet het hele verhaal, zo wordt duidelijk in de Focus-uitzending van vanavond.
Jaarlijks worden 6,5 miljoen mensen goed ziek van een schimmelinfectie, drie miljoen mensen overlijden eraan, en dat aantal groeit. Het probleem: er duiken steeds meer ziekmakende schimmels op die resistent zijn tegen een of meerdere antischimmelmiddelen.
Het is vooral de Candida auris die op dit moment zorgen baart. In 2009 dook ze ineens vanuit het niets op, in Japan, in het oor van een zeventigjarige patiënt, en inmiddels is ze overal. Waar de schimmel vandaan komt, is een mysterie, in de natuur is deze soort nooit aangetroffen. Er zijn aanwijzingen dat zeewater een rol speelt. De schimmel kan goed tegen zout, terwijl dat voor de meeste schimmels juist niet geldt. Het zou de razendsnelle wereldwijde opmars kunnen verklaren, op de golven van de zee.
De schimmel veroorzaakte grote uitbraken in ziekenhuizen en maakt daar veel slachtoffers. Niet dat de deze soort ziekmakender is dan andere schimmels; wat de Candida auris onderscheidt, is haar multiresistentie en haar aanpassingsvermogen. Ze voelt zich thuis op elk oppervlak, stoort zich nauwelijks aan schoonmaakmiddelen (en is daardoor moeilijk weg te krijgen, het is voorgekomen dat delen van een ziekenhuis moesten worden afgebroken). Ze voelt zich senang bij hoge temperaturen, en dus ook in het menselijk lichaam. Dat was uitzonderlijk voor schimmels, maar wordt tegenwoordig bij meer schimmelsoorten gezien; het gevolg van de opwarming van de aarde, wordt wel gedacht.
In de Focus-uitzending komt naar voren dat er een relatie is tussen het resistentieprobleem en het grootschalige gebruik van antischimmelmiddelen in de landbouw, doordat die producten grote overeenkomsten vertonen met de middelen die we in de zorg gebruiken.
Wat te doen?
Stoppen met antischimmelmiddelen in de landbouw lijkt onhaalbaar. De impact op de productie is te groot. Je zou afspraken kunnen maken over welke middelen je in de landbouw inzet en welke in de zorg. Maar er is wellicht nog een andere, betrekkelijk eenvoudige manier waarop je het resistentieprobleem zou kunnen aanpakken. We moeten het hebben over composthopen, zo blijkt in de uitzending, want daarmee is iets bijzonders aan de hand.