Acteur, regisseur en zanger Saman Amini (1989) maakt al vanaf het begin van zijn carrière confronterende kunst, die soms ook bijzonder geestig is. Een onuitputtelijke bron is zijn jeugd: hij woonde tot zijn elfde in Iran, waarna hij met zijn zwangere moeder en zusje naar Nederland vluchtte. Zijn eerste jaren in ons land bracht hij door in een asielzoekerscentrum in Noord-Brabant. In eerdere interviews vertelde Amini hoe hij in deze jaren vooral gevormd werd door films, muziek en theater – wat uiteindelijk zijn creatieve uitlaatklep werd. In de vroege ochtend is deze veelzijdige artiest te gast in het VPRO-radioprogramma Een uur cultuur.
Twee jaar geleden vertelde de bijzonder openhartige Amini aan Cornald Maas, in een aflevering van het televisieprogramma Volle zalen, hoe hij zich aanvankelijk als tiener vaak fysiek verdedigde tegen pestkoppen, die bijvoorbeeld zeiden dat hij terug moest naar Iran. Door de invloed van zijn muzikale helden als Tupac en Stichting de Vrolijkheid, die jonge azc’ers in contact brengt met cultuur, wist hij zijn frustraties en emoties te vertalen naar kunst.
Amini etaleerde zijn talenten eerst bij het Utrechtse theaterplatform Dox. Hij werd toegelaten tot de toneelschool in Maastricht en dook al snel op in korte films en televisieseries, waaronder Van god los. Maar Amini bleek vooral een gepassioneerd theaterdier te zijn. In 2014 maakte hij met regisseur Daria Bukvić en acteurs Vanja Rukavini en Majd Mardo het treffende stuk Nobody Home: alle vier zijn gevlucht naar Nederland en met humor en muziek deelden ze hun ervaringen, zonder daarbij clichématig te worden. Amini speelde ook in een veelbesproken voorstelling over radicalisering, Jihad (2016), die gesubsidieerd werd door het ministerie van Sociale Zaken. In datzelfde jaar werd zijn single Dunne lijn, waarin hij rapt over armoede en oorlog, genomineerd voor de online talentenjacht van Giel Beelen.
Door dat nummer schoof Amini voor het eerst aan bij talkshowtafels, waar hij indruk maakte met zijn persoonlijke verhaal. Niet lang daarna gooide hij hoge ogen met zijn vluchtverhaal in de autobiografische solo Samenloop van omstandigheden (2018), door de Volkskrant omschreven als ‘een theatrale maagstoot’.
Het zou echter nog een paar jaar duren voordat Amini ook erkend werd voor zijn indringende vertelkunst. In 2022 blies hij iedereen omver met zijn eerste cabaretvoorstelling Saman Amini’s Integratieplan, waarin hij hilarische anekdotes deelt over zijn proces van integreren. Verhalen die hij verweeft met invoelende nummers over zoeken naar verbinding in polariserende tijden. In de voorstelling introduceert hij onder meer de term BGASM: ‘Best Geïntegreerde Allochtoon Sinds Máxima’, zijn aanvankelijke einddoel toen hij naar Nederland kwam. Hij was al goed op weg door onder meer snel de Nederlandse taal geheel eigen te maken. Toch blijft hij jaren later, zelfs als goedopgeleide Randstedeling, geconfronteerd worden met dat hij in andermans ogen ‘anders’ is. Zo vragen autochtone leeftijdgenoten hem: jij maakt toch van die ‘etnische’ toneelstukken?
Deze genuanceerde en buitengewoon grappige voorstelling leverde Amini in 2023 de prestigieuze Charlotte Köhler aanmoedigingsprijs van het Cultuurfonds op. Het vervolg dient zich alweer aan; dit najaar zijn de eerste try-outs te zien van Saman Amini’s Integratieplan #2: Alles is perspectief.