Met haar schetsboek in de hand nodigt kunstenaar en kunsthistoricus Charlotte Caspers je uit om je blik te vertragen, zodat je niet alleen kijkt, maar ook écht ziet. In elke aflevering van haar nieuwe programma Kijken met Caspers onderzoekt ze een nieuw element, van vlinders tot bijenwas of bomen, en maakt ze van kijken kunst. Vanavond is de eerste van zes afleveringen te zien, met zand als thema.
Caspers studeerde kunstgeschiedenis en restauratie van schilderijen, en werd bekend door haar deelname aan het kunstprogramma Het geheim van de meester (2016-2019). Later kreeg ze ook haar eigen programma De kleuren van Caspers (2022), dat – zo bleek uit kijkersonderzoek – door het publiek van alle NPO-programma’s in 2022 het hoogst gewaardeerd werd.
Caspers’ nieuwe programma heeft iets weg van kunstseries zoals Kunstuur, waarin per aflevering één kunstenaar of fenomeen volledig wordt belicht. Toch kiest Caspers voor een eigen benadering door zich niet te focussen op andere kunstenaars, maar op haar eigen persoonlijke kijk. Ze neemt de kijker mee in haar eigen werkproces, waarin de natuur en de wisselwerking tussen kunstwerk en toeschouwer centraal staan.
In deze serie legt ze elke aflevering een reis af om de verschillende kanten van een natuurelement te belichten, langs stranden, musea, bergen en bossen. Onderweg bekijkt ze kunst en ontmoet ze experts met een bijzondere blik op de werkelijkheid.
Caspers’ waardering voor het ogenschijnlijk onbeduidende valt op. Gefocust legt ze uit wat ze ziet, terwijl ze kunst maakt: ‘Zand is als een soort boek dat je kan lezen. Het kruipt, sluipt, jaagt of blijft even liggen.’
Ze tekent, ruikt, proeft en schildert wat ze ziet. Geen zintuig blijft ongebruikt. Haar collectie van kunstwerken groeit terwijl ze ‘vingerafdrukken’ afneemt van bomen, glas maakt van gevonden zand en schildert met materialen uit de natuur. Geen detail wordt overgeslagen of vergeten te tekenen: ‘In de kleinste en meest alledaagse dingen kunnen grote wonderen schuilen.’
Het creatieve wisselt Caspers af met het informatieve, en zo nu en dan een geschiedenislesje. Ze bezoekt experts zoals archeologen, geologen en bomenconsulenten die soms hun hele leven hebben toegewijd aan hun vakgebied. Zo vertelt ontwerper Lonny van Ryswyck hoe je van zand glas kan maken, en laat geoloog Rob van den Berg een bliksemschicht vereeuwigd in zand zien.
Voor Caspers draait het om stilstaan bij het wonderlijke dat ons omringt. Het programma eindigt dan ook niet met een conclusie, maar met een uitnodiging. ‘Door te vertragen en de tijd te nemen om echt naar iets te kijken, verbind je jezelf met de wereld om je heen. De mooie, kwetsbare en schitterende zaken op deze wereld hebben dit, altijd al, maar zeker nu, extra nodig.’ Kortom: even geduld a.u.b.