VPRO Gids 28

12 juli t/m 25 juli
Pagina 138 - ‘Zwart-witbeeld van Suriname’

Zwart-witbeeld van Suriname

Diederik Samwel ,

De Surinaamse president Johan Ferrier was een verwoed amateurfilmer. 

In de serie Nederland op film, waarin we ons land bekijken door de ogen van amateurfilmers, is de laatste aflevering gewijd aan Suriname. De samenstellers geven toe dat de gekozen amateurfragmenten met een koloniale blik zijn gemaakt. Dat kan ook niet anders: het waren immers uitsluitend Nederlanders die in Suriname woonden en werkten, die zich een eigen camera konden veroorloven.

De compilatie van zwart-wit en ingekleurde filmbeelden doet aan als een korte geschiedenisles over de samenstelling van de Surinaamse bevolking. Van de oorspronkelijke inheemse bevolkingsgroep, tot slaafgemaakten uit West-Afrika en de contractarbeiders uit India en voormalig Nederlands-Indië tot de witte Nederlanders zelf.

Het dagelijks leven in de kolonie staat centraal en daarin is het volstrekt duidelijk hoe de verhoudingen liggen. Zwarte mannen en vrouwen doen het werk op de plantages, terwijl de Nederlandse planters, ondernemers en bestuurders zich ontspannen, laten vervoeren of verzorgen. Privébeelden van plantagewoningen komen voorbij, de fluitende stoomtram in Paramaribo en de viering van Koninginnedag en Keti Koti, naast opnames van de overweldigende natuur.

Een extra dimensie vormen de filmpjes van Johan Ferrier (1910-2010), een van de belangrijkste Surinaamse politici en na de onafhankelijkheid de eerste president van het land. Hij was een verwoed amateurfilmer, zo vertelt zijn jongste dochter Kathleen Ferrier, voormalig CDA-kamerlid. Op 8mm registreerde haar vader uitjes met het gezin, zowel in Suriname als in Nederland.

De voormalige gouverneur van Suriname legde ook verschillende ontmoetingen met de koninklijke familie vast, met wie de Ferriers een innige vriendschap onderhielden. Die ontstond in 1943 toen kroonprinses Juliana voor het eerst naar Suriname kwam. Naast officiële staatsbezoeken in 1955 en 1978, als eerste buitenlandse vorstin die de jonge republiek aandeed, bracht Juliana er ook een paar vakanties door. Dan moest en zou ze naar het binnenland. Ook Beatrix, die in november 1975 met prins Claus getuige was van de soevereiniteitsoverdracht in Paramaribo, raakte verknocht aan Suriname. Volgens de Surinaamse mofokoranti (letterlijk: mondkrant) zou ze in een buitenverblijf aan de Marowijnerivier zwanger zijn geraakt van haar oudste zoon.