‘Vroeger zag ik mezelf in mijn ideale toekomst reizend voor me, met huifkar de wereld over,’ zegt beeldend kunstenaar Scarlett Hooft Graafland in een interview met kunst- en fotografiehistoricus Róman Kienjet in diens boek Licht (2024). En reizen doet ze, doorgaans vergezeld van opmerkelijke gasten en attributen, zoals circusartiesten en een weerballon. Haar bestemmingen? De meest afgelegen gebieden ter wereld, van de Canadese poolcirkel tot de Socotra-archipel bij Jemen. Daar maakt Hooft Graafland haar foto’s en installaties, waarin de magie nooit ver weg lijkt.
Neem Pink Lady, een surrealistisch beeld van een feestelijk geklede vrouw met een zwarte bolhoed op, die uitkijkt op twee andere bolhoeden, zwevend in een blauwe lucht boven een zoutvlakte in Bolivia. De foto is een van Hooft Graaflands bekendste werken en onderdeel van de overzichtstentoonstelling Mesmerizing, nu te zien in Museum Panorama Mesdag in Den Haag.
Wat gefotoshopt lijkt, is echt. Hooft Graafland bewerkt niet na en werkt analoog, liefst in het vroege ochtendlicht. In het geval van Pink Lady zijn de hoeden vastgemaakt aan twee onzichtbare nylondraden en stokken, buiten beeld omhooggehouden door twee mannen. Voor andere foto’s, waarop haar ‘modellen’ in de lucht lopen of liggen, gebruikte ze een trampoline. Samenwerken, veelal met de lokale bevolking, is voor Hooft Graafland essentieel. Het geeft haar een ingang tot de werelden en gemeenschappen die ze wil vastleggen. Tegen Kienjet: ‘Ja, en deze mensen denken heel erg mee. Natuurlijk gaan we die trampoline “even” op die berg zetten, zeggen ze dan.’
Het heftigste wat ze ooit meemaakte, vertelde ze onlangs in de Volkskrant, gebeurde in 2007 op de Canadese poolcirkel. Hooft Graafland fotografeerde er een van de laatste Inuits die nog ijsiglo’s kunnen bouwen, maar ging ook met een paar jagers de zee op. Een storm stak op, de groep verdwaalde en kwam dagenlang vast te zitten in een hutje op een eiland. Het inspireerde haar tot Polar Bear: een zelfportret waarop de kunstenaar, gehuld in een ijsbeervel en zittend op een houten trapje, uitkijkt over het bevroren landschap – en, symbolisch, over wat verdwijnt: de dieren, natuur en cultuur van het gebied.
Het is deze buitengewone mix van ernst en luchtigheid die Hooft Graaflands werk kenmerkt. Behalve de relatie tussen mens en natuur ligt de nadruk op kleur, en op de lucht. Net als bij Hendrik Willem Mesdag, wiens werk Museum Panorama Mesdag-directeur Minke Schat op het spoor zette voor Mesmerizing. In de aflevering Nu te zien! bezoekt directeur Paulo Martina van Musea Zutphen de expositie.