Hoewel de hoeveelheid stikstofdioxide die boeren uitstoten sinds de jaren negentig flink is gedaald, is de landbouw in ons land nog altijd de grootste vervuiler (gevolgd door verkeer en industrie). Een groot hoofdpijndossier is het mestoverschot, dat volgens de laatste berichten wederom groeit en een exit uit de stikstofcrisis voorlopig belemmert. In Wat houdt ons tegen? (Human) onderzoeken journalisten Jeroen Smit, Daphné Dupont-Nivet en nieuwkomer Jan van Poppel hoe we het roer moeten omgooien om onze planeet duurzaam en leefbaar te houden. In deze aflevering draait het om het mestoverschot en hoe we de boeren daarbij kunnen helpen.
Regisseur Remco Kappelhof las het boek Uit de shit (2023) van bioloog en journalist Thomas Oudman, waarin hij een heldere en hoopgevende aanpak geeft van onze stikstofcrisis. Kappelhof: ‘We importeren nu veel krachtvoer en kunstmest om dieren te voeden en het gras te laten groeien – dat wordt weer allemaal omgezet in mest. Als je dat mindert, dan stoot je automatisch minder stikstof uit, waardoor de sector als geheel geholpen is. Ja, de melk- en vleesproductie zal naar beneden gaan, evenals de export, maar er blijft meer dan genoeg over voor onszelf. Als je vervolgens boeren geld geeft voor onder meer landschapsonderhoud, waardoor ze natuurinclusief te werk gaan en weer kruidenrijke graslanden gaan houden, hoeven er minder boeren te vertrekken dan volgens de huidige plannen van het kabinet.’
In de uitzending vertelt Oudman zelf meer over zijn duurzame model. We zien bij boerin Marije Klever hoe ‘natuurinclusief boeren’ er in de praktijk uitziet en de effecten daarvan op de biodiversiteit. En tot slot zien we de gevolgen van het huidige beleid: twee boeren op leeftijd, die een moderne stal hebben en door allerlei hoepels zijn gesprongen, werden door nieuwe regels alsnog bestempeld als piekbelaster. Kappelhof: ‘We waren aanwezig bij de veiling van hun koeien. Voor dit stel is het te laat. Maar als anderen wel de mogelijkheid krijgen om af te schalen, waarbij hun inkomstenverlies wordt opgevangen door de regering, bieden we de boeren en de natuur meer perspectief.’