Bijna twintig jaar werkte hij eraan, een nieuwe en antikapitalistische modelwereld waarin bezit en oorlog taboe zijn en inwoners de volledige vrijheid hebben om te spelen en te reizen. New Babylon, zo doopte beeldend kunstenaar en visionair Constant Nieuwenhuys (1920-2005) zijn ideale samenleving. Het imposante en omvangrijke architectuurproject waar hij in de jaren vijftig aan begon, bezorgde hem wereldfaam.
Constant, zoals de medeoprichters van kunstenaarsbeweging Cobra zijn werk signeerde, verbeeldde zijn Babylon op talloze manieren: hij maakte maquettes, schilderijen, tekeningen, kaarten en foto’s, maar produceerde ook films, manifesten en lezingen waarin hij de essentie van zijn universum uit de doeken deed. ‘New-Babylon is ontstaan als een reactie op het tekortschieten van de bestaande steden als levensomgeving, als een vlucht uit een stervende cultuur, als een bastion in de strijd om een nieuwe cultuur, als een perspectief voor de creatieve mens, als een experimenteel object voor de komende massa-maatschappij,’ aldus de geestelijk vader zelf, tijdens een lezing op de TU Delft in 1961.
De kunstenaar geloofde heilig in nut, noodzaak en haalbaarheid van zijn ideeën, zoals hij ervan overtuigd was dat arbeid op den duur volledig geautomatiseerd zou worden. Dit zou alle ruimte bieden aan de Nieuw-Babyloniërs die, in steden op palen, vrijelijk konden verpozen en rondtrekken. ‘New-Babylon,’ benadrukte hij derhalve, ‘is geen stad, maar een wereld, geen ideologie, maar een levenswijze.’
Zijn eigen levenswijze zorgde postuum niettemin voor een ‘onverkwikkelijke familieaffaire’, zoals een journalist het in 2016 verwoordde in NRC. In het kort: Constant trouwde vier keer (officieel), kreeg vier kinderen, maar blonk als vader bepaald niet uit. Na zijn dood kregen de kinderen het bovendien aan de stok met hun stiefmoeder, Constants laatste echtgenote. Zij zou door een ‘vuil spelletje’ het eigendom en de zeggenschap over zijn nalatenschap hebben gekregen.
Hoe het ook zij: New Babylon heeft aan zeggingskracht niks verloren. In het Kunstmuseum Den Haag is nog tot en met 31 augustus een tentoonstelling gewijd aan Constants artistieke erfenis; 25 internationale kunstenaars verbeelden er hun wereld van de toekomst. In de Nu te zien!-aflevering die vanavond wordt uitgezonden werpt directeur van het Centraal Museum Bart Rutten een blik op hun kunstwerken.