Het is 8 maart. Tientallen actievoerders van Extinction Rebellion zijn op Schiphol samengekomen om te protesteren tegen Flying Blue, het loyaliteitsprogramma van KLM. Velen staan buiten, voor de hoofdingang, maar een deel van hen gaat naar binnen en weet tot achter het beveiligde gedeelte te komen, tot in de Frequent Flyer Lounge van KLM. Voor hen een logische plek om te demonstreren – hier komen immers de veelvliegers.
Schiphol is niet blij met die actie. Omdat hun huisregels zijn overtreden legde de luchthaven begin april 38 actievoerders een gebiedsverbod op, variërend van vijf tot tien jaar. Dat betekent dat de demonstranten in deze periode niet kunnen vliegen vanaf Schiphol.
Wat houdt ons tegen? was bij die demonstratie op 8 maart voor hun aflevering over veelvliegers. Ze spraken de demonstranten, waaronder Simone Wiegman, oud-medewerker van KLM. Die vertelt over het frequent flyer-programma van de luchtvaartmaatschappij: mensen worden beloond met punten als ze vliegen – en dus CO2 uitstoten – die ze kunnen inzetten voor een volgende reis. We moeten mensen juist ontmoedigen om meer vluchten maken, vindt zij.
Maar wie zijn die veelvliegers eigenlijk? Slechts 13 procent van de Nederlanders is verantwoordelijk voor 50 procent van alle vluchten, blijkt uit onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid. Deze veelvliegers zijn vaak hoogopgeleid, hebben een relatief hoog inkomen en vliegen meer dan drie keer per jaar. Als we de luchtvaartuitstoot terug willen dringen, moeten we er dus voor zorgen dat deze mensen aanzienlijk minder vluchten maken.
Hoe ziet KLM dat? Directeur duurzaamheid Zita Schellekens ziet de oplossing voor minder CO2-uitstoot vooral in nieuwe technologie, zoals duurzame brandstoffen, op waterstof vliegen of elektrisch vliegen. KLM streeft ernaar om in 2050 klimaatneutraal te zijn.
Wat houdt ons tegen? zoekt vervolgens uit hoe haalbaar dat is, en helaas: deze nieuwe technologieën staan nog in de kinderschoenen. Of ze de groei van de luchtvaart (er wordt een verdubbeling van het aantal vluchten in de komende 25 jaar voorspeld) kunnen bijbenen, is maar zeer de vraag. Het programma probeert daarom uit te zoeken of er manieren zijn om de veelvlieger aan de grond houden.
Nog even terug naar die demonstranten die een gebiedsverbod voor Schiphol kregen. Je kunt denken: wat maakt het uit, deze mensen vliegen toch vast niet. De actievoerders zijn dan ook niet zozeer ontsteld over het de facto vliegverbod, als wel over de inperking van hun demonstratierecht. Iedereen mag namelijk protesteren in het zicht en gehoor van het onderwerp van de demonstratie.
In een opiniestuk in Het Parool schreef actievoerder Simone Wiegman: ‘Onze campagne richt zich niet tegen passagiers of personeel, maar tegen een systeem dat veelvliegen beloont. En hoewel demonstraties overlast mogen veroorzaken, konden in dit geval alleen enkele veelvliegers geen koffie drinken in de lounge.’