Porno kijken is volgens veel seksuologen een doodnormaal onderdeel van seksuele ontwikkeling. Toch loopt een deel van de jongeren risico om in een zogenaamde ‘pornofuik’ te belanden. Ze escaleren: er is steeds heftiger beeldmateriaal nodig om dezelfde kick te krijgen en daardoor komen zij soms zelfs, bewust of onbewust, kinder- of dierenmisbruik op het spoor. Dit kan ontwrichtende identiteitsvragen oproepen, zoals: ‘Ben ik nu pedofiel?’ Aan de hand van gesprekken met (ervarings-)deskundigen onderzoekt wetenschapsprogramma Focus zowel de oorzaken van als de oplossingen voor escalatie. Zo wordt er momenteel geëxperimenteerd met nieuwe behandelingen, waaronder de inzet van EMDR.
Aanleiding van de uitzending was een onderzoek van Stop it Now, een hulplijn voor mensen die worstelen met hun seksueel gedrag en/of gevoelens richting minderjarigen. Onderzoeker Kelly van den Heuvel signaleert dat steeds meer jonge mannen voor ondersteuning en advies bij hun organisatie aankloppen.
Een trend?
Van den Heuvel: ‘Ja, internationaal en ook hier in Nederland. Op basis van onder andere de cijfers van Stop it Now en de politie zien we dat een heel groot deel van de mensen die naar misbruikbeelden kijken onder de 26 jaar is. Soms zijn ze zelfs minderjarig. Dat was voor ons aanleiding om te onderzoeken: wat zet mensen aan om te kijken naar misbruikbeelden, juist op zo’n jonge leeftijd? Op basis van anonieme gesprekken ontdekten we dat seksualiteit bij deze doelgroep heel divers is, maar dat ze wel steeds extremere pornobeelden zijn gaan kijken om dezelfde mate van opwinding te ervaren. Daarnaast hadden ze vaak psychische problemen, zoals angst, depressie, dwangklachten of trauma’s.’
Topje van de ijsberg?
‘Het is natuurlijk heel moeilijk te zeggen hoe groot deze groep in werkelijkheid is: de meeste mensen die misbruikbeelden kijken bellen ons niet. Maar uit een grootschalige survey op het darkweb bleek dat maar 13,8 procent van de kijkers van misbruikbeelden hulp heeft gezocht.’
Zijn misbruikbeelden makkelijk te vinden?
‘We hebben onderzoek gedaan naar clickgedrag. Daaruit bleek dat je via pop-ups en reclames op schimmige pornowebsites al binnen vier clicks bij strafbaar materiaal uit kan komen. Met de komst van het internet is het ongelooflijk toegankelijk geworden voor een hele grote groep. En wellicht gaat AI-gegenereerde porno aan die toegankelijkheid weer een heel nieuwe dimensie geven.’
Moeten we de pornofuik bespreekbaar maken?
‘Absoluut. Gelukkig zien we dat er – ook internationaal – steeds meer aandacht komt voor dit onderwerp. Zo organiseerde de Erasmus Universiteit onlangs een symposium over de relatie tussen porno en het kijken naar misbruikbeelden en welke maatregelen effectief zijn om mensen te weerhouden misbruikbeelden te bekijken. Met deze aflevering van Focus hopen we dat ook een breder publiek zich meer bewust wordt van dit probleem. Zodat nog meer mensen de hulp kunnen krijgen, die ze nodig hebben en we seksueel kindermisbruik kunnen voorkomen.’