Vanavond onderzoekt wetenschapsprogramma Focus de vraag waarom zoveel interlandelijke geadopteerden worstelen met de gevolgen van hun adoptie. Freelance regisseur Kees Schaap (65) onderzocht de pijn achter de adoptiecijfers en sprak met geadopteerden, deskundigen en wetenschappers over de emotionele gevolgen.
Adoptiestop?
Kees: ‘Adoptie uit het buitenland werd in 2021 stilgelegd na een vernietigend rapport over misstanden. Er bleek sprake te zijn van een “vraaggestuurde markt” – “ouder zoekt kind”, in plaats van andersom – en daar valt veel geld mee te verdienen. Maar het welzijn van interlandelijk geadopteerden leek in deze beslissing bijna geen rol te spelen. Wij dachten: hoe zit dat? Uit bijvoorbeeld een Zweedse studie bleek dan wel dat geadopteerde pubers en jongvolwassenen vier tot vijf keer vaker een zelfmoordpoging deden en dat ze relatief veel vaker in de hulpverlening terechtkwamen dan andere jongeren. Maar over het algemeen staat het onderzoek naar hun sociaalpsychologisch welzijn nog in de kinderschoenen.’
Hoe kan dat?
‘Die cijfers staan haaks op de grootschalige tevredenheidsonderzoeken, die aangaven dat geadopteerden zich best wel tevreden voelen met hun leven. Inmiddels lijkt het zo te zijn dat adoptie niet zonder pijn is: ook bij mensen die “goed” zijn terechtgekomen leidt het tot een levenslang rouwproces. Je kunt het overwinnen, wegstoppen of compenseren, maar bij bijvoorbeeld de geboorte van een kind of overlijden van een adoptieouder kan de pijn plots in volle kracht bovenkomen.’
Adoptiepijn.
‘Ja. En dat is veelal een worsteling in stilte. Ik ben met geadopteerde kinderen opgegroeid, ben ze als collega’s tegengekomen. Maar ik had ze nooit herkend als een groep die zo’n zware last met zich mee kon dragen.’
Hoe vang je zo’n persoonlijk, emotioneel onderwerp in een wetenschapsprogramma?
‘We vinden het belangrijk om het hele palet aan perspectieven in het debat over adoptie uit het buitenland te laten zien. Zo spreken we onder andere met adoptieprofessor René Hoksbergen: zijn standpunt veranderde de afgelopen decennia van pro- naar anti-adoptie. Ook komt de Amerikaanse adoptiewetenschapper Susan Branco aan het woord. Zij is zelf ook geadopteerd en benadrukt het belang van ervaringsdeskundige wetenschappers in het debat. Het door haar ontwikkelde model van vijf fases van bewustwording in het eigen adoptieproces hebben we voorgelegd aan geadopteerden, al dan niet met hun ouders erbij. Herkennen zij wat er door wetenschappers geponeerd wordt?’