Toen Charles Darwin een jaar of vijftig was, raakte hij in de ban van de zonnedauw. Een plantje bedekt met kleverige bolletjes waarin insecten vast komen te zitten. Darwin ontdekte dat de plant de insecten verteerde. Om het mechanisme van de plant beter te begrijpen, voerde Darwin de plant speeksel, urine, melk en stukjes vlees. Tot zijn verbazing reageerden de bolletjes anders op voedzame stoffen dan op niet-voedzame stoffen. ‘Het is een wonderlijke plant, of beter gezegd, een buitengewoon schrander dier,’ schreef hij.
‘Trichomen, zo noemen wij die kleverige bolletjes,’ zegt Ralph van Zwieten, fysisch chemicus aan Wageningen University & Research. ‘Als een insect ermee in contact komt, blijft het plakken.’ Net als Darwin raakte Van Zwieten gefascineerd door deze structuren, vooral vanwege hun potentie als ‘groene pesticide’. Wat als je hun werking zou kunnen nabootsen en inzetten tegen schadelijke insecten?
Die gedachte vormde de basis van zijn onderzoek, in samenwerking met Aeres Hogeschool Almere, Universiteit Leiden, Rijksuniversiteit Groningen en landbouwbedrijf Van Iperen. Van Zwieten specialiseerde zich in het ontwikkelen van microscopisch kleine bolletjes van plantaardige olie. Deze kleverige druppels kunnen op bladeren worden gespoten om schadelijke insecten te vangen.
‘We richten ons nu op trips, kleine plaaginsecten van ongeveer een millimeter groot,’ zegt Van Zwieten, ‘onze bolletjes hebben ongeveer dezelfde grootte. Het idee – en dit moeten we nog verder onderzoeken – is dat de bolletjes te klein zijn om bijen te vangen. Als een bij erop landt, kan die het misschien even met een pootje voelen en denken: wat is dit? Maar vervolgens gewoon wegvliegen. Terwijl die trips echt vast komen te zitten.’
Of Van Zwietens kleefbolletjes een doorbraak worden in de bestrijding van plaaginsecten moet nog blijken. ‘Dat is precies wat we nu onderzoeken.’ Maar de natuur blijft de grote inspiratiebron. Of, in de woorden van Darwin: ‘De bladeren van de zonnedauw zijn eersteklas chemici.’