VPRO Gids 44

2 november t/m 8 november
Pagina 66 - ‘Kleur bekennen’

Kleur bekennen

Ela Çolak ,

In een nieuwe aflevering van de documentaireserie De Afro-Europaan zien we in hoeverre Afro-Cyprioten belang hechten aan hun roots.

In de vierde aflevering van De Afro-Europeaan bezoekt presentator Ikenna Azuike Noord-Cyprus, het deel van het eiland dat door Turkije wordt geclaimd. Hier wonen verreweg de meeste Afro-Cyprioten, met voorouders uit onder meer Soedan, Niger en Kenia. Velen van hen kwamen onder Ottomaans bewind (1571 - 1878) als tot slaaf gemaakte mensen naar het eiland.

In eerdere afleveringen keek de Nigeriaans-Brits-Nederlandse Azuike met bewondering naar hechte Afrikaanse gemeenschappen in Finland, Portugal en Groot-Brittannië. Maar in Noord-Cyprus lijken maar weinig mensen waarde te hechten aan hun Afrikaanse roots. Een spontaan gesprek aan het strand tussen Azuike en een eilandbewoner roept daardoor bij Azuike veel verbazing op. De presentator is zelf nog zoekende naar zijn identiteit en de manier waarop hij zijn culturele erfgoed kan doorgeven aan zijn kinderen. Maar de Cyprioot met Afrikaanse wortels zegt dat hij niet weet waar zijn voorouders precies vandaan komen, dat dit hem weinig interesseert en dat hij zich in de eerste plaats een Turkse Cyprioot voelt.

Deze tendens lijkt aanvankelijk de norm, maar we zien ook een grote familie die juist enorm trots is op haar Afrikaanse roots. Hoewel de leden hiervan nu meer op Turken lijken, als gevolg van gemengde relaties met witte Cyprioten, moedigen de ouderen de jongeren vooral aan om met andere Afro-Cyprioten te trouwen, ‘zodat ze hun kleur kunnen behouden’. Maar daar lijkt het hen vooral om te doen; van het behoud van een zwarte identiteit of culturele tradities lijkt hier geen sprake.

Iemand die wél belang hecht aan de migratiegeschiedenis en de cultuur van haar voorouders, is onderzoeker Serap Kanay. Zij probeert al jaren het aantal Afro-Cyprioten in kaart te brengen, maar vertelt Azuike ook over haar ervaringen met racisme op het eiland en over haar grootvader, een zwarte man op wie ze enorm trots was. Dat laatste raakt duidelijk een snaar bij Azuike, die als Britse kostschoolleerling worstelde met het feit dat hij als enige in zijn klas een zwarte vader had. Azuikes toenmalige gevoel van gêne maakt nu plaats voor trots, wat in deze aflevering tot een bijzonder cathartisch hoogtepunt leidt.