Vorig week zagen we in Theo van Gogh, de hunkering hoe de relatie met de moeder van zijn toen net geboren zoon op de klippen liep. Dat gebeurde op een manier die Van Gogh waarschijnlijk best grappig had gevonden, mits hij zelf niet het lijdend voorwerp was geweest. Want zijn vriendin gaf Theo de bons om er met de steracteur van diens nieuwste film Vals licht vandoor te gaan. Omdat die film nog wel gemonteerd moest worden was de regisseur gedwongen om honderden uren naar het hoofd van zijn rivaal te kijken. Pijnlijk, al vond filmproducent Matthijs van Heijningen het een goed verhaal voor roddeljournalist Henk van der Meijden om daarmee publiciteit te genereren voor de boekverfilming van Joost Zwagermans roman. Verspilde moeite. De film flopte. Hierna schilderde Van Gogh zijn hele huis turquoise, zwoer de drank en drugs af om als verantwoordelijke vader voor zijn zoon te gaan zorgen.
Die huiselijke harmonie is het tegenovergestelde van wat we vandaag zien in ‘Een universum van pijn en leegte’, het derde deel van David de Jongs vierluik. Dat gaat over de columns van Van Gogh, vrijplaatsen die hij gebruikte voor persoonlijke afrekeningen met jan en alleman onder het mom van hypocrisie benoemen. Volgens Jan Kuitenbrouwer stootte Van Gogh niet onder de gordel, hij ging verder. ‘Theo was iemand die een mes trok tijdens een vuistgevecht.’ Acteur Cas Enklaar is helder over zijn regisseur: ‘Hij maakte alles en iedereen kapot.’ Opvallend vaak richtte Van Gogh zijn giftige pijlen op mensen met een Joodse achtergrond. Er volgden beschuldigingen van antisemitisme en ook al zijn die weliswaar nogal pijnlijk, alle bijbehorende media-aandacht was aan hem wel besteed. Helaas, of misschien ook wel leuk voor Theo, zijn vrijplaatsen kenden wel grenzen. Daar trok hij zich vanzelfsprekend niets van aan, waardoor ontslag uiteindelijk een van de weinige voorspelbaarheden in zijn leven werd. Als interviewer maakte hij furore op televisie in Een prettig gesprek en zo leerde hij de door hem bewonderde Pim Fortuyn kennen. De Goddelijke Kale waarschuwde al vroeg voor de gevaarlijk kanten van de islam en trof in Van Gogh een bondgenoot. De rest is geschiedenis, zo zien we volgende week.