Het echtpaar Carolien en Leo kocht enkele jaren geleden een mooi, vrijstaand huis in de buurt van de Drentse Koloniën van Weldadigheid. Op een zekere dag kloppen het ministerie van Economische Zaken en een mijnbouwbedrijf aan in de regio, omdat die gasrijk blijkt te zijn. Onder het huis van het echtpaar ligt een gasbel. De huisbewoners maken zich zorgen, niet alleen om hun eigen woning maar ook om het omliggende gebied dat op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat.
‘Er is dit voorjaar na veel ellende besloten de gaskraan in Groningen dicht te doen,’ licht Argos-journalist voor Nina van Raay toe. ‘Maar, door het hele land gaan er kleinere kraantjes open.’ Voor de Argos-uitzending ‘Gas d’r op’ (vpro-Human) bezochten de makers deze kleinere gaswinningsgebieden. ‘We zagen dat niet alleen omwonenden zich zorgen maken, bijvoorbeeld over de kleine kans op aardbevingen en de schadeafwikkeling daarvan,’ vervolgt Van Raay. ‘Ook lagere overheden zoals waterschappen en provincies trekken bij het ministerie aan de bel, omdat ze zich bijvoorbeeld zorgen maken over de kwaliteit van de bodem zoals in het Friese veenweidegebied. Ambtenaren en mijnbouwbedrijven waaronder het Canadese Vermilion Energy, maar ook de Nederlands Aardolie Maatschappij zeggen daarop de bezorgdheid van burgers te snappen, maar weinig speelruimte te hebben om de gaswinningsprojecten te stoppen. Wij onderzochten hoe dit kan. En dan kom je merkwaardige dingen tegen. Zo beroept de overheid zich op een mijnwet uit Napoleontische tijd die twintig jaar geleden voor het laatst is aangepast, toen men nog anders over gaswinning dacht. De mijnwet stelt dat “de bodemschatten onder de voeten, toebehoren aan het Rijk”. De afgelopen tientallen jaren zijn deze bodemschatten – lees: gas – in de vorm van concessies vergeven en doorverkocht. En nu worden die bodemschatten verzilverd, oftewel uit de grond gehaald, waarbij burger en lagere overheden nauwelijks zeggenschap hebben.’