Ontelbaar veel caipirinha’s maakte journalist Nina van Raay (33) voor haar gasten in Brazilië, waar zij tien jaar geleden woonde en als manager en bartender in een nachtclub werkte voordat zij zich volledig op het journalistieke vak toelegde. Nu werkt zij als onderzoeksjournalist op eigen bodem voor Argos. Om het Portugees te onderhouden volgt Van Raay taallessen, en toen zij een half jaar geleden als vertaalopdracht krantenartikelen onder ogen kreeg over landbouwgiffen die massaal worden toegelaten op de Braziliaanse markt, dook de journalist in het onderwerp. Van Raay ontdekte dat in de Europese Unie een gebruiksverbod geldt op bepaalde landbouwgiffen, omdat deze gezondheidsrisico’s veroorzaken en aantoonbaar schadelijk zijn voor bijen en het drinkwater. Opmerkelijk genoeg worden deze landbouwgiffen wél in de EU-lidstaten geproduceerd en vervolgens verscheept naar landen buiten de EU, met Brazilië als grootste importeur. In de vele honderden limoenen die Van Raay jaren geleden gebruikte voor de bereiding van haar Braziliaanse cocktails, beseft zij nu, zat waarschijnlijk ook een dosis gif.
De Argos-tv-uitzending ‘De gifboemerang’ werpt licht op de curieuze handelsketen van de Europese landbouwgiffen, die Europese landbouwers zelf niet over hun akkers mogen uitstrooien. In Brazilië daarentegen kiepen boeren de gifstoffen veelvuldig uit vliegtuigjes over hun land. De gevolgen voor naburige gemeenschappen zijn desastreus. ‘Voor dit onderdeel werkten wij samen met Braziliaanse journalisten,’ licht Van Raay toe. ‘Mensen uit de regio van deelstaat São Paulo komen aan het woord, zoals Bianca (34) die tegen wil en dank activiste is geworden. Zij woont vlak naast een plantage en vertelt waar de lokale inwoners mee te kampen hebben. Van mensen die zeggen acuut ziek te worden zodra er gesproeid wordt, tot bijensterfte en mislukte oogsten van kleinere boeren, die gewassen telen voor eigen markt. Het grootste probleem is dat het heel lastig is om aan te tonen waar de aansprakelijkheid ligt. Er worden cocktails van verschillende landbouwgiffen gebruikt op de plantages, waardoor het lastig is om aan te tonen waar mensen exact ziek van zijn geworden. Toch wordt in de regio São Paulo door kleine boeren een collectieve rechtszaak voorbereid. Elders in Brazilië is een rechter daar al eens in meegegaan, dus ze hebben hoop.’