Komende 6 en 9 juni kiezen burgers in Europa hun nieuwe parlement. In aanloop naar deze Europese verkiezingen gaat Pointer Factcheck (kro-ncrv) opnieuw beweringen van politici en influencers controleren. Het journalistieke redactieteam deed dit al eerder, voorafgaand aan de afgelopen landelijke en provinciale verkiezingen. Vanaf vandaag wordt het tv-programma dagelijks vanuit Brussel uitgezonden in de vorm van korte nieuwsbulletins. Het team, dat onder anderen uit ruim twintig factcheckers bestaat, werkt voor deze editie niet alleen samen met Nederlandse partners, zoals het Algemeen Dagblad, maar ook met onder meer de Vlaamse publieke omroep vrt. Op die manier draagt Pointer Factcheck zijn steentje bij aan een groot Brussels ‘factcheck marathon’-project.
Verder kan de kijker sinds vorige week via npostart en via npo3 op TikTok en YouTube zogenoemde prebunk-video’s bekijken. Daarin wordt het publiek vooraf geïnformeerd over onderwerpen die politici geframed hebben voor eigen politieke doeleinden, en die vervolgens ijverig rondgepompt worden via de (sociale) media. Het debunken, oftewel het ‘achteraf’ checken, doen de factcheckers bij beweringen die gedaan worden op de drie grote thema’s, namelijk klimaat, migratie en over de Europese Unie zelf als machtsinstituut.
‘Wij gaan aan de slag als we een bepaalde bewering horen die bij ons een grote mate van verbazing oproept,’ licht maker Hannie Hoekstra het uitgangspunt van het programma toe. ‘Daarbij maken we overigens de werkwijze van de factcheckers zelf ook transparant, en we vragen na ons onderzoek altijd om een reactie aan de persoon die de uitspraak heeft gedaan. Soms blijkt een bewering te kloppen. Soms helemaal niet, of deels. Het is wel opmerkelijk dat als een bewering toch correct is, men vervolgens heel trots op sociale media vermeldt het bij het rechte eind te hebben. Maar als die niet klopt, dan volgt er vaak stilte. Of juist een negatieve of teleurgestelde reactie.’
‘Voor de normale nieuwsconsument is het een bijna onmogelijke opgave geworden onderscheid te maken tussen wat klopt, en wat niet,’ vervolgt Hoekstra. ‘Op sociale media is het helemaal lastig vanwege de algoritme-fuik waar je in belandt als je op een onderwerp doorzoekt. Daarnaast overschatten mensen zichzelf vaak als het gaat om het onderscheiden van betrouwbaar nieuws en nepnieuws. Zij denken vaak de informatieaanbieders goed op waarde te kunnen inschatten.’
‘Factchecking is mooi en belangrijk, maar er is meer nodig,’ aldus Hoekstra. ‘Vroeger hadden journalisten de eindcontrole over informatie. Met de opkomst van sociale media heeft iedereen die in handen. Het verifiëren van informatie en de betrouwbaarheid daarvan is nu een belangrijke taak van journalisten geworden. Daarnaast moeten we meer aan educatie doen: mensen bewust maken over het bestaan van desinformatie en misleidende informatie, waarom men die verspreidt en hoe je je als nieuwsconsument hiertegen kunt wapenen.’