Aan de grens van een land dat onbenoemd blijft wordt hij gearresteerd vanwege een stempel in zijn paspoort. Een ondervraging van negen uur, verspreid over drie dagen, volgt. De dag erna wordt hij de gevangenis in gegooid, zonder dat hem wordt verteld waarom of voor hoelang.
Het overkwam de vader van de Schotse filmmaker Ewan MacBeth (31) toen die in de twintig was. Lange tijd zweeg hij over de heftige gebeurtenis, totdat zijn zoon hem in 2015 vraagt het verhaal te vertellen voor een kunstproject. ‘In eerste instantie weigerde m’n vader mee te werken,’ vertelt MacBeth aan de telefoon vanuit Rotterdam, zijn werk- en woonplaats. ‘Wel gaf hij me een brief die hij toentertijd aan Amnesty International schreef, nadat hij was vrijgekomen.’
De brief bevat een uitgebreide beschrijving van wat zijn vader meemaakte in de gevangenis, vol details over de slechte leefomstandigheden in de cellen en over de martelingen die er plaatsvonden. MacBeth is onder de indruk en laat zijn vader de brief voorlezen terwijl hij hem opneemt. Daarnaast neemt hij ook een gesprek op waarin zijn vader vertelt over wat er gebeurde bij zijn vrijlating. De twee audiofragmenten vormen de basis van Prison of Songbirds.
‘Ik wilde er in eerste instantie een audiokunstwerk van maken,’ vertelt MacBeth, die beeldende kunst en fotografie studeerde in Glasgow. ‘Het idee bleef lang liggen, totdat ik in 2020 besloot er een film van te maken.’
Wat we te zien krijgen in Prison of Songbirds zijn geënsceneerde beelden van een aantal gebeurtenissen, en duistere, abstracte animaties die een gevoel van isolatie en verstikking overbrengen. ‘De vorm van de film ontstond heel natuurlijk,’ aldus MacBeth. ‘Ik deel een studio met filmmaker en animator Ugo Petronin, die een bijzondere animatietechniek met 35mm-film beheerst. Mijn idee was om animaties van hem te combineren met nagespeelde scènes, ter ondersteuning van de audiofragmenten over de gevangenschap.’
Waar zijn vader precies vastgehouden werd houdt MacBeth in het midden. ‘In mijn films laat ik nooit zien waar het verhaal zich afspeelt. Zodoende ontstaat er ruimte voor het publiek om hun eigen ervaringen en perspectieven te projecteren op het werk. Met Prison of Songbirds wilde ik een film maken die niet al te entertaining zou zijn, die eerder vragen oproept dan beantwoordt, waardoor een dialoog ontstaat.’
Op het afgelopen Internationaal Filmfestival Rotterdam (IFFR) werd Prison of Songbirds geselecteerd in het RTM-programma, een onderdeel van het festival dat gericht is op Rotterdamse makers. ‘Ik hou heel erg van IFFR, dus het was een doel van me om mijn film daar te krijgen,’ vertelt MacBeth. ‘De selectie heeft me erg geholpen als filmmaker. Het is lastig om als ongeschoold regisseur met een achtergrond in fotografie projecten van de grond te krijgen in de filmwereld. Dat gaat nu iets gemakkelijker. Momenteel werk ik aan een nieuwe korte film die gaat over de privatisering en bezuinigingen in de gezondheidszorg in Groot-Brittannië. Volgende maand beginnen we met filmen.’