Op zondag 10 maart opent het nieuwe Nationaal Holocaustmuseum zijn deuren. Bijna 84 jaar nadat in Nederland de Tweede Wereldoorlog uitbrak, is dit het eerste museum in Nederland dat vrijwel uitsluitend over de Jodenvervolging gaat. Tijdens de bezetting hebben de nazi’s in Europa ongeveer zes miljoen Joden gegenocideerd. Van de Joodse bevolking in Nederland overleefde driekwart de Holocaust niet.
‘Bij elkaar gaat het om ongeveer honderdduizend mensen,’ zegt Annemiek Gringold, hoofdconservator van het Nationaal Holocaustmuseum. ‘Die geschiedenis heeft voor een groot deel onze naoorlogse Nederlandse samenleving beïnvloed; hoe we denken over de rechtsstaat, democratie en mensenrechten. Het is een ijkpunt in de moderne geschiedenis. Het is het ultieme “dit nooit meer”.’
Het nieuwe museum is gevestigd in de voormalige Hervormde Kweekschool aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam én in de Hollandsche Schouwburg ertegenover. Gebouwen van belangrijke historische betekenis, legt Gringold uit. ‘In de Hollandsche Schouwburg werden Nederlandse Joden verzameld en naar concentratie- en vernietigingskampen gedeporteerd. In de Hervormde kweekschool ertegenover staken mensen juist hun nek uit om Joden te redden. Vanuit dit gebouw werden honderden kinderen naar onderduikadressen gesmokkeld. Het is een geschiedenis van verraad en deportatie, moed en verzet, allemaal op dit kleine stukje Amsterdam.’
Vanmiddag is de opening van het Nationaal Holocaustmuseum live te volgen bij de nos op npo 3, met vanavond vanaf 19.15 uur een uitgebreide terugblik op npo 2. Presentator Rob Trip gaat met gasten in gesprek en licht alvast een tipje van de sluier.
Gringold: ‘Dit museum gaat over een massamoord op miljoenen mensen. Iets gruwelijkers kun je bijna niet bedenken. Toch is het museum zelf vooral een heel mooi vormgegeven plek. We presenteren objecten die herinneren aan ultieme vernedering, maar doen dat op een waardige manier. Geen nagebouwde barakken of treinreplica’s, maar lichte ruimtes waarin we deze mensen hun waardigheid teruggeven. Die menselijkheid terugbrengen was voor mij het allerbelangrijkst. Volgens mij zijn we daarin geslaagd.’