Gedane zaken

Het gebeurde dus toch, zoals Poetin al vaker duidelijk had aangekondigd en nadat een grote Russische troepenmacht nabij de grens met Oekraïne was opgebouwd. Het Westen en ook veel Oekraïners dachten desondanks tot op het laatst dat hij het niet zou aandurven. Alleen de Amerikanen namen Poetins consequent perverse logica en imperiale ambities serieus en beseften dat hij na zoveel dreiging en troepenopbouw niet meer terug kon. Zijn ‘speciale militaire operatie’, een vernietigingsoorlog tegen een soevereine staat, een land waarvan hij de taal en cultuur wil uitwissen en terugbrengen tot een Russische kolonie, is nu een jaar gaande. Aan Poetins wereldbeeld, zijn onnavolgbare reactionaire mythe van een hersteld Groot-Russisch rijk zijn al honderdduizend levens opgeofferd. 

Zijn we er toch ingetuind, om met Herman Kuiphof na verlies tegen Duitsland op het WK voetbal in 1974 te spreken. Achteraf is het makkelijker praten, maar de westerse houding tegenover Poetin over de afgelopen vijftien jaar was er een van misverstand, onderschatting, naïviteit, superioriteitswaan, en vooral pappen en nathouden. De eensgezinde westerse steun aan Oekraïne van nu heeft ook met onze spijt over toegeeflijkheid jegens en afhankelijkheid van Poetin te maken.

Overduidelijk was wel dat Poetin het einde en uiteenvallen van de Sovjet-Unie betreurde (als ‘de grootste geopolitieke catastrofe van de twintigste eeuw’). Na eerst verbaal toenadering te hebben gezocht tot Europa, waarschuwde Poetin vanaf 2007 (Veiligheidsconferentie in München) dat de Navo moest ophouden met uitbreiden en daarmee het bedreigen van Rusland, en begon zelf aan het uitbreiden van Russische invloedssfeer aan de randen van het voormalige imperium.

Deze fase in de verslechterende relatie kwam aan bod in het documentaire drieluik Putin, Russia and the West (2012) van gerenommeerd producent Norma Percy/Brook Lapping, bekend van voortreffelijke series over politieke ontwikkelingen en besluitvorming genomen op het allerhoogste niveau. Ook voor het vervolg, drieluik Putin vs the West, over de ontwikkelingen vanaf 2013 tot 2022, kreeg Percy weer toegang tot alle kopstukken hun entourage. En opnieuw blijkt dat ook de hoogste politiek leiders zich mede laten leiden door hun binnenlandse agenda, humeur en temperament, onwetendheid en ijdelheid. 

In de eerste aflevering, ‘Mijn achtertuin’, weigert de Oekraïense president Janoekovitsj, die zich alsnog door Poetin had laten paaien, het associatieverdrag met de Europese Unie te tekenen, waarna in Kiev, nu Kyiv, massaal protest uitbreekt dat ten koste van honderden doden wordt neergeslagen en Janoekovitsj naar Rusland vlucht. Poetin antwoordt met troepen naar de Krim, strijd in de Donbas en hij laat de Boek aanrukken waarmee MH17 wordt neergehaald. De hoofdrolspelers, naast Oekraïense en Russische prominenten, zijn David Cameron, François Hollande, Jean-Claude Juncker, José Manuel Barroso en Frans Timmermans. Er is onder meer ontluisterend geruzie over het opleggen van sancties aan Rusland.