VPRO Gids 7

18 februari t/m 24 februari
Pagina 66 - ‘Achter het loket’

Achter het loket

Merel van Ommen ,

In ‘Burgerzaken’ is werken in het gemeentehuis een baan vol emotionele diepgang en onverwachte plotwendingen.

Saai, rigide en een negen-tot-vijfmentaliteit. Het zijn niet bepaald de meest complimenteuze eigenschappen om toebedeeld te krijgen. Toch wordt de ambtenaar regelmatig met deze trekken geassocieerd. Uit recent onderzoek van de Universiteit Utrecht en de Erasmus Universiteit blijkt dat het per inkomensgroep verschilt hoe mensen kijken naar ambtenaren. Mensen uit het bedrijfsleven noemen hen vaker ‘lui’, terwijl mensen die weinig inkomen hebben een ambtenaar sneller zouden bestempelen als ‘streng’. Hoe dan ook mag duidelijk zijn: de ambtenaar heeft een imagoprobleem.

Binnen de wetenschap is er zelfs een term bedacht voor dit ‘ambtenaar-shamen’: ‘meaningless bureaucrat bashing’. En dit probleem is niet iets om zomaar weg te lachen. Het negatief afschilderen van de publieke sector kan namelijk niet alleen leiden tot mindere prestaties van de ambtenaar, maar ook tot minder vertrouwen van burgers in de overheid.

Het nieuwe tv-programma Burgerzaken (vanavond de tweede aflevering) laat een heel ander licht op de staatsdienaar schijnen. ‘In het gemeentehuis van vijf Nederlandse gemeenten worden hardwerkende ambtenaren gevolgd in de belangrijke rol die zij hebben bij alle kleine en grote gebeurtenissen in een mensenleven,’ vertelt het persbericht. De zesdelige reality-serie volgt ambtenaren op de afdeling Burgerzaken van de gemeenten Den Haag, Rozendaal, Den Bosch, Oudewater en Leiden bij ‘ontroerende en verrassende gesprekken rondom een geboorte, huwelijk, verhuizing of overlijden’.

Boer zoekt vrouw is ook een programma dat draait om een beroepsgroep met een imagoprobleem. Maar ondanks pogingen van de makers het boerenleven genuanceerd neer te zetten, bleek uit onderzoek van de Radboud Universiteit dat het programma de vooroordelen van stedelingen over boeren alleen maar versterkt. Kijkers uit de stad denken dat boeren behoudend, gesloten, gelovig en ouderwets zijn. En dat boeren voortdurend op de tractor zitten en altijd eenvoudige boerenkost eten. Plattelanders blijken juist positiever over boeren te zijn gaan denken. Ze hebben meer oog voor de idylle van de boerderij, en zien dat bevestigd.  

Of de hartverwarmende verhalen uit Burgerzaken een einde gaan maken aan negatieve stereotypering is dus maar de vraag. Gelukkig is het gemeentehuis voor iedereen – arm of rijk, van de stad of het platteland – dichtbij genoeg om de eigen vooroordelen te toetsen.