VPRO Gids 7

18 februari t/m 24 februari
Pagina 58 - ‘Piratesse’

Piratesse

Jurgen Tiekstra ,

Docudrama over Jeanne de Belleville, een adelijke piraat en anti-Jeanne d’Arc.

Die ene Jeanne kennen we natuurlijk: Jeanne d’Arc, de vijftiende eeuwse Franse boerendochter die tijdens de Honderdjarige Oorlog een einde wist te maken aan de Engelse belegering van de stad Orléans. Dankzij haar martelaarschap groeide zij uit tot nationaal icoon van Frankrijk.

Maar zij was niet de enige Jeanne in de Honderdjarige Oorlog. Denk aan de minder bekende Jeanne de Belleville, een veertiende-eeuwse edelvrouw die leefde tijdens de beginjaren van diezelfde eindeloze strijd tussen de Engelsen en Fransen. In de nieuwste aflevering van docudramaserie Secrets d’histoire wordt zij gepresenteerd als de allereerste vrouwelijke piraat. Inderdaad was zij een kaper die met haar mannen Franse schepen enterde, de bemanning doodde en de buit roofde. Deze Jeanne was echter niet zomaar een rover. Ze vocht mee in de Honderdjarige Oorlog en streed aan de zijde van de Engelse koning Edward III die aanspraak maakte op de Franse troon. Die troon werd overigens bezet werd door een familielid van hem: Filips VI.

Het begon zo: Jeanne de Belleville was getrouwd met de Bretonse edelman Olivier de Clisson. Het was niet ongewoon dat de adel in Bretagne van loyaliteit wisselde tussen de Engelse en Franse koning. Aanvankelijk vocht De Clisson wel degelijk aan de kant van Filips VI. Dit veranderde toen hij tevergeefs leiding gaf aan de verdediging van de oostelijke havenstad Vannes. Twijfels rezen hierna over zijn politieke voorkeur. Uiteindelijk stapte De Clisson ook daadwerkelijk over naar de zijde van de Engelse koning.

Toen een wapenstilstand van kracht werd, dacht De Clisson veilig naar een Frans riddertoernooi te kunnen gaan. Nee, dus. Hij werd opgepakt en terechtgesteld. Als waarschuwing werd zijn hoofd naar de stad Nantes gestuurd, om daar op de stadsmuur te prijken. Ook werden zijn landgoederen, en al snel tevens die van zijn vrouw Jeanne, in beslag genomen. Dit was het moment dat Jeanne de Belleville wraak zwoer, in het huwelijk trad met een Engelse militair, en voorop ging in de strijd tegen de Fransen. Zo groeide ze uit tot het tegendeel van Jeanne d’Arc.