VPRO Gids 7

18 februari t/m 24 februari
Pagina 42 - ‘Goudmijn in je zak’

Goudmijn in je zak

Hans van Wetering ,

Arte belicht de geschiedenis van goud(koorts). Een edelmetaal dat bijna iedereen tegenwoordig in zijn zak heeft.

U kunt natuurlijk een metaaldetector kopen en afreizen naar een land als Australië om daar ergens in het verschroeiend hete binnenland uw geluk te zoeken. U kunt, als dat te veel avontuur is, dichter bij huis een poging wagen, in het dorpje Heiligenblutt op de Alter Pocher in Oostenrijk bijvoorbeeld, waar het spul al sinds de veertiende eeuw wordt gezocht, en gevonden, of anders in het Stavelot Massief in de Belgische Ardennen of, als u echt eigenwijs bent, in Nijverdal, waar begin vorige eeuw even koortsachtig als vergeefs werd gezocht.

Maar zover hoeft u niet eens te gaan. Sterker nog, u hoeft er de deur niet voor uit om goud te vinden. Een greep in de broekzak volstaat. Het begeerde materiaal dat in het tweeluik Schmuck der Könige und Götter op Arte centraal staat, de godenstof die mensen hun verstand deed verliezen en elkaar de hersens deed inslaan, zit gewoon in uw smartphone. Zo’n 0,03 gram om precies te zijn. En dus ook in dat oude mobieltje dat u nog ergens in een lade heeft liggen.

Of het zin heeft die meteen op te scharrelen en naar de goudinkoper te rennen, is daarmee niet gezegd. Het ontleden van zo’n mobieltje is geen sinecure, en heb je zo’n printplaatje (daarin zit het spul) eenmaal losgewrikt dan moet je dat goud er op een of andere manier nog uit zien te peuteren. En zelfs áls dat onverhoopt lukt, betekent het nog niet dat u een onbezorgd leven tegemoet kunt zien. Wat u wel ziet, is hoe de goudinkoper met een sardonische grijns op z’n smoel heel langzaam, muntje voor muntje, anderhalve euro op de toonbank uit telt.

Voor een individu ondoenlijk dus, maar denk bulk en het wordt een lucratieve onderneming. Om een idee te krijgen: duizend kilo mobiele telefoons levert zo’n 300 gram goud op, ofwel, tegen de huidige goudprijs, meer dan 18.000 euro. Best aantrekkelijk, temeer daar zo’n telefoon nog tientallen andere (zeldzame) grondstoffen bevat, waarvan sommige nog veel kostbaarder zijn dan goud.

Geen verrassing derhalve dat aan bedrijven waar je je oude smartphone kunt slijten (ja, je krijgt er vaak ook nog wat voor) inmiddels geen gebrek is. Een goede zaak, want die zo via urban mining verkregen grondstoffen kunnen in nieuwe mobieltjes worden gebruikt en hoeven dus niet meer via mijnbouw te worden gewonnen: mijnbouw die milieubelastend is, waarbij sprake is van kinderarbeid, die een bron vormt van gewelddadige conflicten (zo werd vorige maand bekend dat de Wagnergroep in de Centraal Afrikaanse Republiek vecht om de controle over de goudmijnen aldaar, ten behoeve van het naar deviezen smachtende oorlogsregime van Poetin).

Jammer dus dat er nog altijd mensen zijn die hun oude mobieltjes gewoon in de vuilnisbak flikkeren. Jammer ook dat in Nederland alleen al zo’n dertien miljoen mobieltjes ongebruikt in een kast liggen. Het is maar een suggestie, maar, misschien dat u, als u zo dadelijk een momentje niets belangrijks te doen heeft, toch even wilt kijken of er ook bij u thuis nog zo’n vergeten exemplaar rondslingert? Zou toch fijn zijn.