VPRO Gids 6

11 februari t/m 17 februari
Pagina 66 - ‘Gasrekening’

Gasrekening

Hans Klis ,

Hoe Duitsland zich willens en wetens steeds meer afhankelijk maakte van Russisch aardgas.

Rusland heeft twee superwapens om geopolitieke invloed uit te oefenen op de rest van de wereld. Kernbommen en aardgas. Dat weten westerse inlichtingendiensten en leiders al sinds de jaren zestig, toen de toenmalige Sovjet-Unie begon met de grootschalige export van aardgas richting het Westen. Daarmee maakte het Kremlin Europa steeds meer afhankelijk van fossiele brandstoffen. Ruim een jaar na de Russische invasie van Oekraïne, en met almaar stijgende energierekeningen, is dit geopolitieke weetje inmiddels algemene kennis voor iedereen ten westen van de Wolga. Daarom is het zo schokkend, zoals de documentaire Inside Gazprom laat zien, dat Duitsland jarenlang moedwillig – en tegen de waarschuwingen van de internationale gemeenschap in – steeds meer Russisch aardgas importeerde.

Duitse politici en het bedrijfsleven kozen keer op keer voor het te vriend houden van de Russische gasreus, ondanks het onderdrukken en vermoorden van Russische dissidenten en journalisten in binnen- en buitenland.  Duitsland deed dit niet vanwege de verzoenend bedoelde Ostpolitik, die de relatie tussen bittere rivalen uit de Tweede Wereldoorlog moest normaliseren, maar vooral vanwege het vele geld dat gepaard gaat met de aanleg van nieuwe gaspijpleidingen en het importeren van meer fossiele brandstoffen. Niemand lijkt in Inside Gazprom deze Duitse ‘hebzucht’ meer te belichamen dan voormalig bondskanselier Gerhard Schröder. Nadat hij in 2005 de verkiezingen verloor van Angela Merkel, gaf hij in zijn laatste dagen op het pluche toestemming voor de bouw van gaspijpleiding Nordstream 1, een project van Russische energiegigant Gazprom, waarvan Schröder meteen na zijn aftreden bestuursvoorzitter werd.

Ook in 2005 was al duidelijk dat Gazprom de facto een verlengstuk is van het Kremlin, door president Poetin in de jaren erna – met een draai aan de gaskraan – ingezet om pro-Europeaanse ambities in onder andere Georgië, Oekraïne en Belarus de kiem in te smoren. Inside Gazprom slaat de kijker om de oren met de wetenschap dat we de huidige energiecrisis konden zien aankomen maar ons toch hebben laten verrassen.