Willem de Ridder (1939–2022) was een icoon van de jaren zestig: prominent vertegenwoordiger van de Fluxus-kunstbeweging, medeoprichter van Paradiso, Fantasio en de Melkweg, bedenker van het tijdschrift Hitweek, dat hij door lezers zelf liet volschrijven, wegbereider ook van de ‘seksuele revolutie’. Zo organiseerde De Ridder een ‘Wet Dreams Festival’ en stond hij aan de basis van Suck, in 1969 het eerste Europese sekstijdschrift (bij het Amsterdamse Antiquariaat Van Ruller liggen de complete jaargangen te koop, voor 950 euro).
De rode draad in al die activiteiten was zijn antiautoritaire houding. De Ridder was ontregelend en tegendraads, iets wat strookte met zijn overtuiging dat ‘volwassenheid’ niet deugde. Het is een verhaal dat hij nooit moe werd te vertellen: als achttienjarige werkend op een verzekeringskantoor, wat hij als de hel ervoer, nam hij op een dag een radicaal besluit: ‘Ik zei dat ik nooit meer een baan nam, met geld wilde ik geen bal te maken hebben en ik zou blijven spelen alsof ik een klein kind was.’ In de vijfde en voorlaatste aflevering van In de voetsporen van de jaren 60 – waarin ook tv-coryfee Koos Postema, roze voorvechter Clem Bongers en oud-voetbalinternational Mien te Selle aan bod komen – vertelt hij het presentator Philip Freriks weer.
In necrologieën werd De Ridder herdacht als kunstenaar, radiomaker en ‘meesterverteller’, maar het is niet ondenkbaar dat hij om nog heel andere reden de geschiedenis in zal gaan. De Ridder schreef een bestseller. ‘De klassieker Handboek spiegelogie van Willem de Ridder mag in geen enkele boekenkast ontbreken, zeker niet als je je op het spirituele pad begeeft,’ luidt de aanprijzing op de site van Bruna. Het boek, dat verscheen in 1999, is inmiddels aan een negende druk toe. Het bevat een uitleg over de filosofie die door De Ridder ‘spiegelogie’ werd gedoopt – de wereld buiten jezelf is een spiegel, overal zie je jezelf, dus bezie de ander als fantastisch en perfect en je wordt zelf ook fantastisch en perfect –, en een handleiding hoe die filosofie in de praktijk te brengen. De Ridder bedacht zogeheten ‘spiegelogiefanclubs’, waar kleine groepjes mensen bijeenkomen om het ‘fanclubspel’ te spelen, waarbij het erom gaat elkaar te vertellen hoe geweldig iedereen is en elkaars fan te zijn.
Honderden van die spiegelogiefanclubs zijn er. Van Stavoren tot Sittard, van Boertange tot ’s Heer Arendskerke, van IJmuiden tot Winterswijk en Silvolde, overal komen mensen in groepjes bijeen om het fanclubspel te spelen. Er zijn spiegelogiefanclubs in België, in Duitsland, in Amerika.
Op www.jouwspiegeltje.nl (een soort startpagina) staat hoe je een fanclub kunt beginnen, staat ook een handleiding voor het spel dat, toch wonderlijk voor de ontregelaar die De Ridder was, strikt te volgen spelregels blijkt te bevatten.
‘Hij is wel geschrokken van wat zijn boek heeft veroorzaakt, zegt sitebeheerder Anja Toetenel (53), ‘Willem vertelde me dat hij nooit had verwacht dat het zo’n grote beweging zou worden. Hij vond het fantastisch, hield spiegelogieweekeinden, op Texel, dan werd geoefend met die fanclubjes. Mensen gingen hem zien als spiritueel leraar, daar had hij moeite mee. Maar verder hij vond het allemaal prachtig hoor, zo was Willem, hij vond álles prachtig, was een vrije geest, lag dwars, maar het was wel iemand die in alles het mooie zag.’