Fagot, hobo, klarinet, basklarinet en saxofoon. Stuk voor stuk rietinstrumenten met een eigen, karaktervolle klankkleursprankeling. Toch zijn het niet de allereerste instrumenten waar een componist aan denkt bij de creatie van een nieuw opus. Dan schieten toch eerder de piano of viool in gedachten. Hoe vermetel is het dan om deze vijf rieten krachtpatsers in een kwintet samen te brengen. Het in 1985 opgerichte Amsterdamse Calefax Rietkwintet is een Hollands succesverhaal. Onder aanvoering van saxofonist Raaf Hekkema en fagottist Alban Wesly durfde Calefax het aan om een compleet nieuw kamermuziekensemble leven in te blazen. Het rietkwintet was geboren. De maffe naam dankt het kwintet aan een vondst van Raaf Hekkema, kernlid van het eerste uur. In zijn jeugd zag Hekkema het intrigerende woord op een Amsterdams pakhuis, en die naam bleef hangen.
Zo’n spiksplinternieuw ensemble is mooi, maar qua repertoire zit je natuurlijk wel met een probleem. Standaardwerken zijn er niet, en opdrachtcomposities kosten tijd en geld. In de bijna veertig jaar dat Calefax actief is, blijken ze ware meesters in het arrangeren. Geen muziekgenre blijft onaangeroerd: van renaissancemuziek en impressionisme tot jazz-standards en minimal music. Ook Bachs Goldbergvariaties en Die Kunst der Fuge behouden hun polyfone glans als rietkwintet. Tijdens het traditionele Zondagochtendconcert in het Amsterdamse Concertgebouw pakt het vijftal uit met kunstige bewerkingen van onder meer Dvoráks Derde strijkkwintet en Gershwins An American in Paris. Als belangrijkste arrangeur spit Raaf Hekkema graag rond in de muziekhistorie. Hij heeft er geen enkel probleem mee om een beproefde klassieker onder handen te nemen, vertelt hij aan magazine Saxophone Today. ‘De nadruk bij de Calefax-concerten ligt op meerstemmigheid. Werken voor toetsen, uit welke periode dan ook, komen beter te voorschijn door onze muzikale aanpak met die vijf verschillende klankkleuren. De stemvoering wordt veel transparanter. Als je kijkt naar een orkestwerk als Gershwins An American in Paris, dan heb ik met dit heldere doel voor ogen een vijfstemmig samenspel gecreëerd waarin ook de noodzakelijke harmonieën opduiken.’
Ieder jaar voegt Calefax weer vernuftige arrangementen aan hun repertoire toe, steeds in combinatie met speciaal voor hun geschreven composities. Begin volgend jaar toert Calefax door Nederland met een nieuwe kwintetbewerking van Saint-Saëns’ grootste hit Carnaval der Dieren. Het Calefax-repertoire reist inmiddels over heel de wereld. De afgelopen decennia zagen ruim vijftig verschillende internationale rietkwintetten het levenslicht.