VPRO Gids 46

18 november t/m 24 november
Pagina 42 - ‘Opgelegd zwijgen’

Opgelegd zwijgen

Cas Hoekstra ,

Een van de zeven korte afstudeerfilms in Nacht van de filmacademie is Niks gebeurd, subtiel drama over seksueel misbruik en het pijnlijke stilzwijgen daarover binnen een gezin.

Op een filmavondje met zijn vriendin Suzanne krijgt twintiger Niels een onverwachts berichtje van zijn broer Stijn in de familieappgroep. Vader Theo blijkt hem in zijn jeugd seksueel te hebben misbruikt. Na deze openbaring verlaat Stijn de groepsapp en besluit Niels samen met Suzanne langs te gaan bij zijn vader, om hem te confronteren met de akelige geschiedenis.

Maar eenmaal aangekomen bij zijn ouderlijk huis verloopt de avond niet helemaal volgens plan: wat een serieus gesprek met zijn vader had moeten worden is veranderd in een etentje met het hele gezin. Toen moeder Marjan vernam dat Niels en Suzanne langs zouden komen, had ze ook Jurriaan en Benjamin uitgenodigd, de twee andere broers van Niels. ‘Als verrassing,’ zegt ze, maar het is duidelijk dat moeder dit vooral heeft gedaan om de kans te verkleinen dat het seksueel misbruik ter sprake komt. Om een ‘normaal, gezellig’ etentje te hebben met de familie.

In de vele lange, ononderbroken shots in Niks gebeurd wordt de kijker deelgenoot van het stilzwijgen. De pogingen van Niels om een gesprek te beginnen met zijn vader lopen steeds uit op niets. Pijnlijk duidelijk wordt hoe binnen het gezin vele patronen zijn ontstaan die het bespreken van het trauma in de weg staan. Continu voel je de onderhuidse spanning en het ongemak bij iedereen, dat mooi wordt gespeeld door de acteurs en dat door de minimale montage en de naturelle cinematografie extra wordt benadrukt.

Niks gebeurd van regisseur Edward de Jong is een van de afstudeerfilms van een nieuwe lichting Nederlandse filmmakers die dit jaar hun opleiding afrondden aan de Nederlandse Filmacademie. Zeven van die korte films worden vannacht uitgezonden op tv, en wat opvalt is dat familieperikelen een thema is dat in meerdere films terugkomt. Zoals in Daar moet nog wat mee, over een familie-erfenis, en Paul en Paul, een documentaire over twee markante broers. Tegenover de Volkskrant gaf regisseur De Jong een mooie verklaring voor de focus op familiebanden in het werk van de nieuwe generatie makers: ‘Wie je bent, komt van je familie. En onze generatie wil, denk ik, meer dan vorige generaties zeggenschap over wie we zijn. Rectificeren wat is fout gegaan. Het is een generatie die zich graag uitspreekt, die wil begrijpen waar haar lijden vandaan komt.’