VPRO Gids 39

30 september t/m 6 oktober
Pagina 90 - ‘Wat zijn dit eigenlijk voor voetsporen?’

Wat zijn dit eigenlijk voor voetsporen?

Hans Klis ,

Hans Goedkoop komt in Indonesië steeds dichterbij zijn grootvader Rein van Langen, aanvoerder van de beruchte Tijgerbrigade.

Wie was mijn grootvader eigenlijk? Met die vraag loopt presentator Hans Goedkoop al vijf afleveringen rond in Indonesië. Zijn herinneringen van de ietwat verlegen man die hem als ‘Opa Rein’ op zijn schoot vasthield, stroken niet met de verhalen van de genadeloze Nederlandse acties tegen de inwoners van de kersverse Republiek Indonesia eind jaren veertig. En die over de aanvoerder van de beruchte Tijgerbrigade die ze uitvoert: generaal-majoor Rein van Langen. Als na een jaar strijd het Nederlandse troepen nog steeds niet gelukt is om de voormalige kolonie terug te veroveren, krijgt de grootvader van Goedkoop in 1947 de opdracht om ‘recht en orde’ te brengen aan de ‘opstandige’ Indonesiërs. Het wordt een grootschalige oorlog, maar dan met een andere naam: politionele acties.

‘De Tijgerbrigade moet Centraal-Java veroveren,’ vertelt Goedkoop met enige vrees in zijn stem. ‘Het hart van de Republiek Indonesia. De T-brigade moet dat hart uit de republiek rukken, onder leiding van mijn opa.’ Voor de presentator is het een keiharde en emotionele confrontatie met de naar het zich laat aanzien bloedige erfenis van zijn familie. Eén waar hij al vijf afleveringen tegenop ziet, maar desondanks niet klaar voor lijkt te zijn als hij spreekt met ooggetuigen en nakomelingen van gestorven Indonesische vrijheidsstrijders.

Goedkoops ongemak begint bij het maken van een onschuldig bedoelde foto bij de ingang van het voormalige stafkantoor van Van Langen in Salatiga. ‘Kijk net als je opa,’ parafraseert de presentator zijn gids, die hem gebaart op dezelfde manier te poseren als zijn mysterieuze voorvader op een oude foto. ‘Toen schoot de werkelijkheid van toen me weer te binnen. Hij was commandant. Bezetter in een oorlogsoperatie. Wat zijn het eigenlijk voor voetsporen waar ik in stap?’ Als Goedkoop dan ook een begraafplaats te zien krijgt met honderden slachtoffers van de politionele acties, komt hij dichterbij dan ooit bij een antwoord op zijn vraag wie zijn opa eigenlijk was.