Onder nul

Tot enkele jaren geleden was het onvoorstelbaar dat sparen je geld zou kosten. Toch was dat in 2020 bij veel banken aan de hand als je een tonnetje of meer op je rekening had staan. Geen bank die toen nog op jouw geld zat te wachten, integendeel. De rente daalde tot onder nul, met als gevolg dat die maandelijks werd áf- in plaats van bijgeschreven op je rekening. Slapend arm worden was nog nooit zo makkelijk. Die bijzondere situatie was niet vanzelf ontstaan, maar onder meer het gevolg van bewust monetair beleid om consumenten te bewegen meer uit te geven.

Bij het begin van de eerste coronalockdown gebeurde op de olietermijnmarkt iets vergelijkbaars wat tot die tijd voor onmogelijk werd gehouden. Daar zakte de prijs van olie even tot onder nul. Je kreeg er dus geld bij. Een unieke situatie die Marije Meerman reconstrueert in ‘Gratis olie’, de tweede aflevering van de zesdelige serie Planet Finance. 

De oorzaak van die dalende olieprijs was duidelijk. Door de lockdown kelderde de vraag naar olie, terwijl het aanbod niet afnam. Economisch gezien volstrekt onlogisch, maar omdat tijdelijk sluiten en vervolgens weer openen van een bron buitengewoon kostbaar is, bleef de olie stromen. Alleen kon die nergens heen. Na verloop van korte tijd zat elke opslagtank vol en over de hele wereld lagen tankers boordenvol olie op zee te wachten op betere tijden. Geen vraag, wel aanbod is op een gewone markt geen situatie waar veel aan te verdienen valt.

Op de termijnmarkt kan het wel lucratief zijn, maar ook zeer verliesgevend, blijkt uit het bloedstollende verhaal van kleine handelaar Syed Shan. Hij kocht 212 contracten voor een dollarcent per stuk en elk contract verplichtte hem om duizend vaten olie te leveren. Zo goed als gratis olie dus voor een absolute bodemprijs. Helaas voor Shan bleek die bodemprijs in de virtuele financiële wereld toch niet zo absoluut. Wel op zijn eigen laptop, waar de verouderde software geen negatieve prijs kende en daardoor net boven nul bleef hangen. De rest van de wereld echter zag de olieprijs wel verder dalen. Op het dieptepunt zelfs voorbij de min 35 dollar per vat. Geen hoofdprijs, maar een miljoenendebacle voor Shan, die inmiddels van de schrik bekomen is. Maar hoe is het met de slimmeriken die wel voorzagen dat de olieprijs negatief kon worden en daar ook naar handelden?