Onder jonge millennials en Gen Z-ers staat politicus Hans Wiegel vooral bekend als de sigaar rokende man die jarenlang gortdroge politieke columns schreef voor De Telegraaf. Zijn feitelijke proza – een samenvatting van het nieuws van de week – was tussen 2017 en 2022 iets om naar uit te kijken. Want die teksten leverden iedere zaterdagochtend weer een stroom aan grappen en memes op die royaal gedeeld werden op sociale media. Oudere generaties kennen Wiegel als de brutale politicus die de elitaire vvd in de jaren zeventig laat doorbreken als partij voor álle Nederlanders.
In Recht van Spreken blikt Omroep Max terug op het leven en de carrière van de inmiddels 81-jarige vvd-coryfee. Met Wiegel zelf, maar ook met zijn verre opvolger Mark Rutte. ‘Hij heeft mij geleerd dat je met allerlei grote thema’s als klimaat en internationale ontwikkelingen bezig mag zijn,’ vertelt de minister-president in een uitgebreid interview, ‘maar dat het er in de kern om gaat dat de hele normale mensen met normale banen zich beschermd voelen.’ Wat Rutte duidelijk níet van zijn politieke voorbeeld heeft geleerd – ondanks meerdere publiekelijke aanmoedigingen van Wiegel zelf – is wanneer het tijd is om te zoeken naar een ‘functie elders’.
‘Wiegel begrijpt dat er een tijd van komen is en een tijd van gaan,’ vertelt voormalig parlementair journalist Jan Tromp over diens besluit om in 1982 politiek Den Haag te verlaten. ‘Dat je maar beter kunt gaan voordat de afbladdering inzet.’ Een van de redenen om dat te doen, is de tragische dood van Wiegels eerste vrouw bij een auto-ongeluk. Hoewel de coryfee in Recht van Spreken zegt nooit te hebben gehuild om dit verlies, herschrijft hij hiermee de geschiedenis. Want in de aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen in mei 1981 laat de vvd-er zijn ‘schild’, zoals hij dat zelf noemt, eventjes zakken. Tijdens een lijsttrekkersdebat in het avro-programma Vragenvuur komt er een vraag uit het publiek over het ontbreken van een uitkering voor weduwnaars met jonge kinderen. Iets waar Wiegel, zelf ook vader, voor verantwoordelijk wordt gehouden door de vraagsteller. Als Wiegel wil reageren, barst hij in huilen uit. Het is juist die mens, vol emoties en hartenpijn, waar Recht van Spreken naar op zoek gaat. Maar die het programma in veertig minuten – ondanks hoopvolle close-ups – niet lijkt te vinden. Zoals in zijn houterige columns voor De Telegraaf houdt Wiegel zich ook voor de camera van Omroep Max grotendeels op de vlakte.