Een space war klinkt als sciencefiction, maar ondertussen speelt zich vlak boven onze hoofden al van alles af: kleine satellieten die met tientallen tegelijk gelanceerd worden, spionagesatellieten die vreemde manoeuvres maken, het internationale ruimtevaartstation iss dat steeds vaker moet uitwijken om botsingen te voorkomen, en misschien nog verontrustender: Oekraïne dat voor strategische informatie grotendeels afhankelijk is van Elon Musks Starlink-constellatie. Focus kijkt vanavond omhoog met de special ‘Oorlog vanuit de ruimte’: wat gebeurt er allemaal in space en wat is de rol van Nederland in deze satellietenstrijd?
Te land, ter zee en in de lucht; dat zijn van oudsher de domeinen van de Nederlandse defensie. Maar in 2014 werd het Defence Space Security Centre opgericht. Dat klinkt spannender dan het er uit ziet, veel meer dan een paar bureaus in de Bredase luchtmacht-toren is het niet. Ruimtevaartexpert Majoor Petra Wijnja: ‘Spacemacht valt nu nog onder luchtmacht. Onze afdeling heeft momenteel tien mensen, maar dat aantal moet de komende jaren uitgroeien tot 25.’
En wat maakt nu die satellieten zo interessant? ‘Informatie inwinnen, over de landsgrenzen kijken, nauwkeurig navigeren, maar ook veilig communiceren met troepen in het buitenland. Door de opkomst van de kleine satelliet kan Nederland nu als relatief klein land toch een rol te spelen in het ruimtedomein.’ Onlangs lanceerde Nederland Brik2, de eerste defensiesatelliet, en in samenwerking met Noorwegen de satellieten Huygens en Birkeland. En vorige maand was het de beurt aan NorSat-td, met aan boord een door tno vervaardigd instrument. Want net als bij de echte Star Wars mogen lasers natuurlijk niet ontbreken in deze special van Focus. Maar niet om mee te vechten, maar om mee te communiceren.
Wijnja: ‘Lasercommunicatie is een heel gave ontwikkeling. Op dit moment wordt vooral via radiosignalen met satellieten gecommuniceerd, maar het radiogebied zit al behoorlijk vol. Met laser kun je snel veel data versturen. Bovendien is het veiliger: met laser kun je veel specifieker richten, radiobundels zijn veel breder.’ Lukt het tno hun nieuwste apparatuur werkend te krijgen? Dan kan Nederland binnenkort niet alleen via radio met zijn voorzichtig groeiende vloot van overvliegende satellieten communiceren, maar ook via optische signalen. De lasers in satellietenland worden overigens niet alleen voor communicatie gebruikt. Rusland en China werken juist aan enorme laserinstallaties om overvliegende satellieten te verblinden en zo te verhinderen dat ze foto’s maken. De ruimteoorlog om de aarde is geen sciencefiction, maar nu al realiteit.